Jerzy Ficowski i biblia cyganologii.

[Piotrek]

- Chociaż rzeczywistość się zmienia, wciąż jest tak, że chcąc mówić o Cyganach, musimy sięgnąć do Ficowskiego - mówił w Dwójce cyganolog Andrzej Grzymała-Kazłowski o wznowionych książkach Jerzego Ficowskiego "Cyganie na polskich drogach" i "Demony cudzego strachu".

W 1953 r. poeta Jerzy Ficowski wydał książkę "Cyganie polscy". Potem zebrane doświadczenia i świadectwa rozwinęły się w kolejną publikację - "Cyganie na polskich drogach". Lidia Ostałowska, autorka wstępu do wznowienia drugiego z tych dzieł, powiedziała, że dla niej te książki były "księgami wtajemniczenia".

- Zacząłem studia etnologiczne w Krakowie w 1967 r. - wspominał Adam Bartosz z Muzeum Etnograficznego w Tarnowie, w którym istnieje od 1990 r. dział poświęcony historii i kulturze Romów w Polsce. - Książka "Cyganie na polskich drogach" ukazała się zaledwie trzy lata wcześniej. W 1968 r. trafiłem do osady cygańskiej na Spiszu, gdzie właściwie utknąłem na całe życie, bo tam rozpoczęła się moja cyganologiczna ścieżka. Wtedy "dopadłem" książkę Ficowskiego. To było monumentalne dzieło, pełne szczegółów historycznych i etnograficznych. Od tamtego czasu przeczytałem mnóstwo książek o Cyganach, sam też napisałem sporo, ale wciąż sięgam do Ficowskiego, bo każdy temat w tej dziedzinie ma jakieś praźródło w jego dziele - powiedział.

- Te książki były dla mnie prywatną inicjacją - wyznał Andrzej Grzymała-Kazłowski , cyganolog, podróżnik i kolekcjoner "cygańskich śladów". - Nie pamiętam impulsu, który zwrócił mnie w stronę Cyganów. Pamiętam jednak, że sięgnąłem wówczas po to, co było najbliżej w domu, a na półkach u mnie stał cały Ficowski. Od razu trafiłem najlepiej, jak mogłem. To jest właściwe coś w rodzaju biblii. Oczywiście rzeczywistość się zmienia, ale wciąż jest tak, że aby dziś powiedzieć coś o Romach, musimy sięgnąć do Ficowskiego - mówił.

W studiu gościliśmy też Krystynę Bratkowską reprezentującą wydawnictwo NISZA, w którym ukazały się nowe, wyjątkowo staranne wydania "Demonów cudzego strachu" i "Cyganów na polskich drogach". O Jerzym Ficowskiego wspominała także cygańska pieśniarka i tancerka Randia , która poznała poetę jako młoda dziewczyna, a jako wokalistka zespołu Terno wykonywała napisane przez niego piosenki. Wysłuchaliśmy także archiwalnych nagrań wspomnień Papuszy i opowieści samego Jerzego Ficowskiego.

[Dezerter]

w tym temacie polecam film "Papusza" opowiadający o tych sprawach

[Piotrek]

Dezerter, aha, a może zaprosić na forum przedstawicieli Stowarzyszenia Romów w Polsce. Mają swoją siedzibę w Oświęcimiu przy ulicy Berka Joselewicza. Szacuje się, że w czasie wojny Romów zginęło 35 tysięcy. Piotrek z Warszawy.

[Dezerter]

Dezerter, aha, a może zaprosić na forum przedstawicieli Stowarzyszenia Romów w Polsce. Mają swoją siedzibę w Oświęcimiu przy ulicy Berka Joselewicza. Szacuje się, że w czasie wojny Romów zginęło 35 tysięcy. Piotrek z Warszawy.

jeśli znasz jakich wierzących Romów, to możesz zaprosić, chętnie dowiem się jak wierzą

[Piotrek]

Dzięki Dezerter, wiedziałem że to napiszesz. Piotrek z Warszawy.

[Dezerter]

A to?
https://www.przewodnik-katolicki.pl/Arc ... -po-romsku
Wiara po romsku
Dorota Niedźwiecka

Cyganie mają w sobie głęboki zmysł wiary. Nadal wierni swoim zwyczajom, kulturowe nakazy i tabu coraz bardziej łączą z katolicyzmem.

? Pani, idziemy, żeby poprosić o zdrowie, o pokój na świecie ? kilka Romek w średnim wieku mówi do mnie jedna przez drugą. Stoją w grupie, przed kościołem w Łososinie Górnej, czekając na rozpoczęcie pieszej pielgrzymki Romów do Limanowej.
? To taka nasza tradycja, jesteśmy przecież katolikami ? dodaje przechodzący obok świadek pary młodej, która podczas pielgrzymki weźmie ślub.

[Piotrek]

Nareszcie wiadomo, skąd przybyli Romowie

To największa mniejszość Europy, żyjąca w rozproszeniu w wielu różnych krajach Starego Kontynentu. Dane genetyczne wskazały na ich pierwotną ojczyznę.

W Europie żyje około 11 milionów Romów (nazywanych również Cyganami). Chociaż towarzyszą nam od wieków, nikt nie badał dotąd dokładnie ich pochodzenia. Najnowsze analizy DNA, przeprowadzone przez Davida Comasa z hiszpańskiego Universitat Pompeu Fabra, wykazały, że Romowie przybyli z Indii 1500 lat temu. Nie jest to pierwszy tego typu wynik. Już wcześniej indyjskie pochodzenie Romów sugerowały analizy językowe oraz genetyczne o mniejszym zasięgu.

Comas i jego zespół porównali DNA pobrane od 13 różnych grup żyjących w całej Europie. Zbadali cały kod, a nie tylko jego pojedyncze fragmenty. - To dostarczyło pełnej informacji o populacjach, które wzięliśmy pod lupę - mówi Comas. Przodkowie europejskich Romów żyli 1500 lat temu w północno-zachodnich Indiach. Po przybyciu do Europy pierwotna grupa rozdzieliła się około 900 lat temu na Bałkanach. To stamtąd Romowie rozeszli się w różne rejony Starego Kontynentu.

Teraz Comas i jego koledzy chcą przeprowadzić badania genetyczne w północnych Indiach, aby poszukać krewnych europejskich Romów. Wyniki publikuje najnowszy numer "Current Biology".

[Dezerter]

ciekawe - dzięki

[Piotrek]

Dlaczego Cyganie nie podają sobie ręki

Z Romanem Chojnackim, prezesem Związku Romów Polskich, o tym, skąd pochodzą Romowie, o ich zachowaniu, kulturze, tożsamości, a także o tym, że dziś prawdziwych Cyganów już nie ma, rozmawia Weronika Skupin.

Czym różni się Rom polski od Roma rumuńskiego? Czy w ogóle jest jakaś różnica? A może tkwi w czym innym, czego na pierwszy rzut oka nie dostrzegamy? My, polscy Romowie i Romowie rumuńscy, to ten sam naród. Ale dzielimy się na różne szczepy. W Polsce jest ich kilka grup, mówimy nawet różnymi językami.

Jakie to grupy? Są Sinti, których bardzo dużo jest w Niemczech, Kalderasze, Lowarzy, Wurdonara Roma, Polska Roma czy też Bergitka Roma - Romowie górscy, którzy zamieszkują Małopolskę. To różne kasty, jest ich wiele.

A Pan jakim jest Romem? Jestem polskim Romem z dziada pradziada. Tu się urodziłem. Należę do Polskiej Romy.

Kasty, czyli pozostałość po tym, że wywodzicie się z Indii? Żeby zrozumieć, kim są Romowie, należy cofnąć się do dalekiej przeszłości. Studiując historię, można natrafić na fakty, o których niewielu wie. Wywodzimy się z Indii, które są krajem ze społeczeństwem kastowym. W 1192 roku muzułmanie napadli na Indie i wygnali Romów. Wtedy zaczęliśmy się tułać po świecie. Stąd nasza kultura wędrowna.

I jak to się stało, że losy różnych grup Romów potoczyły się zupełnie inaczej? W całym Wrocławiu mieszkają polscy Romowie, którzy są tu zameldowani, często żyją dostatnie, pracują. Są też Romowie rumuńscy z koczowiska. Oni z kolei nie płacą podatków... Tradycyjna kultura romska została przez niektóre grupy zatracona. Niektórzy Romowie po tułaczce po świecie, gdy zostali wygnani z Indii, trafili na tereny Rumunii. Tam przez 400 lat pozostawali w niewoli. Zatracili swoją kulturę, osiedli i stali się poddanymi. To od nich właśnie wywodzą się tacy Romowie, jak Sinti i Bergitka Roma, czyli tacy jak z koczowiska.

Czy Rom obrazi się, kiedy nazwie się go Cyganem? Określenie "Cygan" traktowane jest przez niektórych jako pejoratywne, obrażające Romów. Niektórzy Romowie mogą się obrazić, ale nie powinni. Starsi raczej tego nie zrobią - wiedzą doskonale, że to przecież nic złego. Tak samo w określeniu "muzyka cygańska" nie można się doszukiwać żadnego negatywnego znaczenia.

Skąd w ogóle wywodzi się słowo "Cygan"? To z greki "Nietykalny". Wzięło się to stąd, że Romowie nie podają sobie rąk. Jest zasada: "Ja nie dotykam ciebie, ty nie dotykasz mnie". Jeśli sobie dobrze przypomnimy, w Indiach też jest zasada, że wita się na odległość. A wracając do tego obrażania, Romowie, a konkretnie panie, mogą "obrazić" się zupełnie za co innego.

Jestem ciekawa, co to takiego? Przywykliśmy, że na kobiety romskiej narodowości mówi się "Romki". A to przecież błędne określenie. Kobieta to Romni. Nie "Romka", a tym bardziej nie "Rumunka".

Romowie to naród bez kraju - w niemal każdym państwie są ich przedstawiciele. Rzeczywiście, grupa narodowości romskiej tworzy diasporę. Jesteśmy rozproszeni po świecie. Ale mamy własny hymn, a także flagę. Na dwukolorowej fladze, zielonej na dole i niebieskiej u góry, jest pomarańczowe koło. Można się tu doszukiwać symbolu koła wozu cygańskiego, którymi podróżowaliśmy po świecie. Kojarzy się z nieustającą wędrówką.

Naród bez kraju, jednak w Polakach zakorzeniło się skojarzenie, że skoro Rom, to musi pochodzić z Rumunii albo wręcz jest obywatelem tego kraju. Rom to nie to samo co Rumun, o czym należy pamiętać. Rumunia to państwo na historycznej drodze naszego narodu, w którym po prostu mieszkają dwa miliony Romów - tym samym tworzą silną społeczność.

To tam odbył się w tym roku Światowy Kongres Romów. Tak, a ja w nim uczestniczyłem. Odbywa się on tradycyjnie - corocznie 8 kwietnia w Międzynarodowy Dzień Romów. Tam rozmawialiśmy o problemach, jakie nas dotykają we współczesnym świecie, między innymi o środkach na rzecz społeczności romskiej.

[Marek_Piotrowski]

Czemu czasem piszemy "Cyganie" a czasem "Romowie"?
Czyżby wstydzili się swojej nazwy?