KS. MICHAŁ KASZOWSKI
PROBLEM "FILIOQUE"
3. Jak tradycja wschodnia tłumaczy pochodzenie Ducha Świętego?
Tradycja zachodnia przyjmuje, że Duch Święty pochodzi od Ojca i Syna
(Filioque). W nieco inny sposób wyraża tajemnicę pochodzenia Trzeciej Osoby
Boskiej tradycja wschodnia, mówiąc o pochodzeniu od Ojca przez Syna.
Katechizm Kościoła Katolickiego stwierdza, że te dwa ujęcia nie są ze sobą
sprzeczne, żadne więc z nich nie jest heretyckie. „Tradycja wschodnia wyraża
przede wszystkim, że Ojciec w relacji do Ducha jest pierwszym początkiem.
Wyznając Ducha jako "pochodzącego od Ojca" (J 15, 26), stwierdza ona, że Duch
pochodzi od Ojca przez Syna (Por. Sobór Watykański II, dekret Ad gentes, 2).
Tradycja zachodnia wyraża przede wszystkim współistotną komunię między
Ojcem i Synem, mówiąc, że Duch Święty pochodzi od Ojca i Syna (Filioque).
Mówi to "w sposób dozwolony i racjonalny" (Sobór Florencki (1439): DS 1302),
ponieważ wieczny porządek Osób Boskich w Ich współistotnej komunii zakłada,
że Ojciec jest pierwszym początkiem Ducha Świętego jako "zasada bez zasady"
(Sobór Florencki (1442): DS 1331), ale także że jako Ojciec jedynego Syna jest
wraz z Nim "jedyną zasadą, od której pochodzi Duch Święty" (Sobór Lyoński II
(1274): DS 850). Ta uprawniona komplementarność, jeśli nie jest zbyt
schematyczna, nie narusza tożsamości wiary w rzeczywistość samej wyznawanej
tajemnicy. (KKK 248)