Chrześcijańsko-Demokratyczne Stronnictwo Pracy (po 1989).

[Piotrek]

Ugrupowanie powstało 12 lutego 1989 z inicjatywy działaczy Chrześcijańsko-Demokratycznego Klubu Myśli Politycznej, powstałego w 1988. W 1990 przyjęto nazwę Chrześcijańsko-Demokratyczne Stronnictwo Pracy (ChDSP), nawiązywało do Stronnictwa Pracy, działającego w latach 1937?1950 (później wyłącznie na emigracji). Wśród założycieli znaleźli się Władysław Siła-Nowicki (który stanął na jej czele), Ryszard Bender i Janusz Zabłocki.

W jej programie znalazły się hasła niepodległościowe. Poparła społeczną gospodarkę rynkową. Zgodnie z programem partii parlament powinien pochodzić z wolnych pięcioprzymiotnikowych wyborów. Państwo miało mieć obowiązek ułatwiania kampanii wszystkim kandydatom na równych zasadach. ChDSP było zdania, że państwo powinno być tolerancyjne religijne[3], odwoływało się jednocześnie do katolickiej nauki społecznej. Opowiadało się za prywatyzacją i za całkowitym uwolnieniem rynku poprzez zniesienie barier rozwoju gospodarczego.

Zgodnie ze statutem najwyższą władzą partii był kongres zwoływany przez radę naczelną, składającą się z przewodniczącego i 20 członków. Najwyższym organem wykonawczym był prezes, który stał na czele zarządu głównego.

W trakcie rozmów Okrągłego Stołu lider ChDSP był obserwatorem zaproszonym przez stronę rządową. W wyborach czerwcowych w 1989 kandydaci stronnictwa bez powodzenia ubiegali się o mandaty poselskie i senatorskie, startując w większości jako konkurenci dla przedstawicieli Komitetu Obywatelskiego (KO wystawił 2 członków SP ? Waleriana Piotrowskiego i Marka Rusakiewicza). Ich wyniki były najlepsze spośród startujących samodzielnie partii opozycyjnych. W maju 1990 zorganizowano III Kongres (dwa wcześniejsze odbyły się w 1937 i 1945). W wyborach samorządowych w 1990 kandydaci ChDSP zdobyli ponad 200 mandatów.

W 1990 Władysław Siła-Nowicki deklarował zamiar ubiegania się o urząd prezydenta RP, jednak nie zebrał wystarczającej liczby podpisów. Chadecy wsparli Lecha Wałęsę i przez kilka miesięcy działali w ramach Porozumienia Centrum (gdy było ono koalicją), jednak z powodu zgłoszenia Władysława Siły-Nowickiego i wyboru nowych władz doszło w partii do rozłamu[2]. W październiku miał miejsce kolejny rozłam, w wyniku którego powstało Chrześcijańsko-Demokratyczne Stronnictwo ?Zjednoczenie? (znalazł się w nim m.in. Ryszard Bender). W grudniu 1990 z ChDSP odeszło 127 działaczy, którzy założyli Partię Chrześcijańsko-Demokratyczną (weszła ona do PC). W lutym 1991 kolejna grupa rozłamowa (m.in. z Kazimierzem Świtoniem) powołała Górnośląską Chrześcijańską Demokrację (z tej z kolei 3 miesiące później wyszła część działaczy, która utworzyła Gónośląską Unię Chrześcijańsko-Demokratyczną). W wyborach parlamentarnych w 1991 działacze ChDSP wystartowali w ramach komitetu wyborczego Chrześcijańska Demokracja (współtworzonego przez dwie inne marginalne organizacje). Spośród 5 uzyskanych przez wspólną listę mandatów poselskich ChDSP przypadł jeden, objęty przez Stefana Pastuszewskiego. W trakcie kadencji partię zasiliła dotychczasowa deputowana ZChN, Jadwiga Rudnicka.

W 1993 ChDSP wystartowało w ramach komitetu wyborczego PC-Zjednoczenie Polskie, który nie przekroczył wynoszącego 5% progu wyborczego. W lutym 1994 do partii przyłączyła się niewielka krakowska organizacja Chrześcijańska Demokracja, po czym ugrupowanie rozpoczęło działalność pod nową nazwą, jako Chrześcijańska Demokracja ? Stronnictwo Pracy (ChD-SP). Po rezygnacji w 1992 Władysława Siły-Nowickiego ze stanowiska prezesa ugrupowaniem do 2000 kierowali kolejno: Tomasz Jackowski, Andrzej Owsiński i Marian Błaszczyński.

W połowie lat 90. stronnictwo uczestniczyło w nieefektywnych inicjatywach łączenia rozbitej prawicy, w tym w ramach Sekretariatu Ugrupowań Centroprawicowych i Konwentu Świętej Katarzyny. W wyborach prezydenckich w 1995 wsparło kandydaturę Hanny Gronkiewicz-Waltz.

W 1996 chadecy przystąpili do Akcji Wyborczej Solidarność, uzyskując rok później z jej list jeden mandat poselski (dla Witolda Nieduszyńskiego z listy ogólnopolskiej).

Partia przerejestrowała się w 1998 zgodnie z wymogami nowej ustawy. W 2000 przyłączyła się do niej marginalna Koalicja Ludowo-Niepodległościowa pod przewodnictwem Zbigniewa Wrzesińskiego. Na czele wspólnej formacji pod nową nazwą Stronnictwo Pracy (SP) stanął Andrzej Owsiński. W 2001 SP nawiązało współpracę z Prawem i Sprawiedliwością. Witold Nieduszyński pod koniec III kadencji zasiadał w klubie poselskim PiS (wcześniej wewnątrz AWS w zespole Przymierza Prawicy), a w wyborach parlamentarnych w 2001 działacze stronnictwa startowali z list PiS (z wyjątkiem Stefana Pastuszewskiego startującego z listy AWSP i Zbigniewa Faca startującego z listy LPR). Żaden z przedstawicieli SP nie uzyskał mandatu. Partię wykreślono z ewidencji 20 września 2002, ponownie wpisano 7 września 2004. Jej nowym prezesem został Zbigniew Wrzesiński. W wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2004 sześciu przedstawicieli stronnictwa (w tym z 1. miejsca Stefan Pastuszewski) startowało z listy Ogólnopolskiego Komitetu Obywatelskiego ?OKO? w okręgu kujawsko-pomorskim.

W wyborach parlamentarnych w 2005 partia wystawiła własną listę w okręgu bydgoskim (uzyskała ona 1019 głosów, czyli 0,01% w skali kraju, co dało komitetowi 21., przedostatnie miejsce). Grupa działaczy wystartowała ponadto z list Ogólnopolskiej Koalicji Obywatelskiej i Domu Ojczystego (z listy tego ostatniego m.in. prezes partii Zbigniew Wrzesiński), które to komitety również uzyskały niewielkie poparcie. Do Senatu z własnego komitetu bezskutecznie startował Stefan Pastuszewski.

W 2007 jeden z ówczesnych liderów partii Stefan Pastuszewski bez powodzenia kandydował do Sejmu z listy PiS. W wyborach prezydenckich w 2010 ugrupowanie poparło kandydaturę Marka Jurka, szefa Prawicy Rzeczypospolitej. W 2011 bezskutecznie do Sejmu startowali Stefan Pastuszewski z listy PiS i Henryk Wierzchucki z listy Prawicy Rzeczypospolitej. Po wyborach w 2011 partię opuścił Stefan Pastuszewski (będący od 2005 radnym Bydgoszczy z ramienia PiS). W 2014 Stronnictwo Pracy wraz z kilkudziesięcioma organizacjami współtworzyło ogólnopolski ruch Wspólnota Patriotyzm Solidarność. Prezes SP Zbigniew Wrzesiński został pełnomocnikiem wyborczym komitetu WPS, a także jego kandydatem na prezydenta Warszawy (uzyskał 0,45% głosów, zajmując przedostatnie, 10. miejsce). W wyborach parlamentarnych w 2015 był on kandydatem komitetu SP do Senatu w Katowicach, zajmując przedostatnie, 5. miejsce. W tych samych wyborach Andrzej Wójcik z SP kandydował do Sejmu z siedleckiej listy komitetu Kukiz?15 (nie uzyskał mandatu).

[svetomir]

Interesuje mnie sprawa Górnośląskiej Unii Chrześcijańsko-Demokratycznej. Czy wiadomo o niej coś więcej? Chodzi mi o to, czy to tego ugrupowania liderem był śp. Antoni Sowada i do kiedy? Kto był po nim?