Dekabryści.

[Piotrek]

26 grudnia 1825 w Petersburgu wybuchło powstanie dekabrystów.

Dekabryści, jak nazywa się szlacheckich rewolucjonistów rosyjskich, działających w latach dwudziestych XIX wieku, podjęli walkę z caratem w imieniu haseł wolności i równości.

Rosja przeżywała wówczas okres wewnętrznych trudności. Rozkład ustroju feudalno-pańszczyźnianego i narastanie niezadowolenia wśród różnych grup społeczeństwa. Duży wpływ na sytuację w Rosji miały wojny napoleońskie, które z jednej strony umocniły zewnętrzną pozycję caratu, a z drugiej doprowadziły do konfrontacji różnych systemów rządów.

Młodzi rosyjscy oficerowie, mieli możność zetknięcia się z hasłami i ideami rewolucyjnymi. Do kraju wrócili z postanowieniem walki z samowładztwem i absolutystycznym systemem rządów.

Zaczęli tworzyć tajne organizacje i spiski. Debatowano nad sposobami zmiany obecnego stanu rzeczy w Rosji. Zasadniczymi hasłami stało się zniesienie poddaństwa chłopów i zaprowadzenie systemu demokratycznych rządów. Inspiracją dla dekabrystów stały się też narastające w Europie ruchu narodowowyzwoleńcze. Ze szczególną uwagą śledzili grecką walkę o wolność.

Przygotowania do zbrojnego wystąpienia nabrały rozpędu w 1825 roku. Po śmierci cara Aleksandra I władze powinien przejąć jego starszy brat Konstanty. Jednak ten, przebywający w Królestwie Polskim, w tajemnicy zrzekł się praw do tronu, na rzecz swojego brata Mikołaja I.

Społeczeństwo rosyjskie nie wiedziało o tajnych rokowaniach na temat sukcesji. Fakt ten wykorzystali dekabryści. 26 grudnia 1825 na placu Senackim w Petersburgu miała się odbyć uroczystość składania przysięgi na wierność Mikołajowi. Oddziały pod dowództwem spiskowych oficerów odmówiły wierności nowemu carowi. Doszło do zbrojnego starcia. Jednak opór powstańców został szybko zdławiony. Zawiodła organizacja i brak sojuszników w szerszych kręgach społecznych.

Jak pisał historyk Ludwik Bazylow: "Śledztwo w sprawie dekabrystów trwało kilka miesięcy i objęło prawie 600 osób. Przywódców przesłuchiwał także sam car, lecz mimo jego zapewnień, że zapomni i przebaczy, jeśli tylko będą szczerze zeznawać, wyroki były straszne".

Przywódców skazano na karę śmierci przez powieszenie. Innych uczestników ruchu zesłano na Sybir i pozbawiono stopni wojskowych. Żołnierzy wcielono do karnych batalionów.