Hotel Bazar w Poznaniu.

[Piotrek]

Hotel Bazar ? prestiżowy hotel w Poznaniu; od 1987 w odbudowie.

Historia

24 czerwca 1838 została powołana "Spółka Akcyjna Bazar", a w skład jej komitetu wykonawczego weszli: lekarz i społecznik - Karol Marcinkowski, ziemianie: Józef Łubieński, Józef Szułdrzyński, Maciej Mielżyński oraz sędzia Gregor, mistrz ciesielski Antoni Krzyżanowski i kupiec Stanisław Powelski, a większość akcjonariuszy stanowili ziemianie.

Statutowym zadaniem spółki było popieranie pożytecznych inicjatyw, co oznaczało w efekcie rezygnację przez akcjonariuszy z całości lub części zysku, który przekazywany był na cele społeczne. Inną zasadą było wydzierżawianie sklepów jedynie Polakom.

W 1838 komitet zatwierdził projekt Ernsta Steudenera i w tym samym roku ruszyła budowa pod kierownictwem architekta E. Steudenera i A. Krzyżanowskiego.

Gmach hotelu zaczęto wznosić przy nowo powstałej ul. Nowej (dziś Paderewskiego), która łączyła Rynek z Al. Wilhelmowskimi (dziś Al. Marcinkowskiego). Kamień węgielny wmurowano 21 listopada 1839. Budowa zakończyła się w 1842. Początkowo hotel nie dochodził do Al. Wilhelmowskich, dopiero wtedy, gdy wykupiono przyległą narożną kamienicę, możliwe było zbudowanie w latach 1898?1899 drugiego skrzydła, według projektu Rogera Sławskiego. Był to wówczas największy świecki budynek w mieście (do czasu wzniesienia Zamku Cesarskiego).

W "Bazarze" swoją siedzibę miały takie inicjatywy jak Centralne Towarzystwo Gospodarskie, Bank Włościański (do 1898), Towarzystwo Naukowej Pomocy dla Młodzieży Wielkiego Księstwa Poznańskiego, Towarzystwo Ludoznawcze, Towarzystwo Wykładów Ludowych, Kasyno Towarzyskie (później Koło Towarzyskie), a także przez pewien okres Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.

Tu powstały takie tytuły prasowe jak: Dziennik Poznański, Kurier Poznański i Orędownik. Obradował tu Centralny Komitet Wyborczy, który przygotowywał polskie listy kandydatów do Sejmu Pruskiego i Parlamentu Rzeszy. Miał tu swój "sklep żelazny" Hipolit Cegielski.

Koło towarzyskie skupiało polskich patriotów (w 1858 według danych policji na 295 członków 78 uznano za "skompromitowanych politycznie") ze wszystkich klas społecznych, od hrabiów Augusta Cieszkowskiego oraz Tytusa i Jana Działyńskich po młynarza Józefa Essmana. Dobrym przykładem solidaryzmu społecznego było usunięcie przez członków Koła z sali Marcina Kasprzaka, który usiłował zakłócić zebranie nawołując do rewolucji komunistycznej jedynie przy użyciu własnych sił.

W 1848 miał tu siedzibę Komitet Narodowy - rząd podczas powstania w 1848 - Wiosny Ludów; w hotelu nocował również Ignacy Jan Paderewski, którego przemówienie z okna w dniu 26 grudnia 1918 uruchomiło kaskadę zdarzeń, które doprowadziły do wybuchu powstania wielkopolskiego.

W okresie międzywojennym Hotel Bazar pełnił funkcję luksusowego hotelu słynącego z restauracji o olbrzymim wyborze win.

Spłonął w 1945. Z polecenia władz państwowych miał przyjąć gości na targi międzynarodowe w końcu maja 1949, mimo braku jakichkolwiek planów budowlanych oprócz kopii planu geodezyjnego. Henryk Marcinkowski odbudował go głównie w oparciu o monografię spółki Bazar z 1938, zawierającą plany poszczególnych kondygnacji bez skali i wymiarowania. Na pierwszym piętrze powstała m.in. socrealistyczna polichromia zatytułowana Lech, Czech i Rus. Zespołem malarzy dekorujących hotel kierował Alfred Lenica. W 1950 przejęty przez Orbis, który nie był zainteresowany całkowitym sfinalizowaniem jego odbudowy. W roku 1978 Orbis wycofał się całkowicie z budynku, przez co Bazar zaczął popadać w ruinę. Orbis pozostał jednak jego formalnym właścicielem, a po 1990 roku wrócił w ręce przedwojennych akcjonariuszy, którzy prowadzą jego remont.