Opowiemy wam o Tartu.

[Piotrek]

Tartu (Dorpat; niem. i szw. Dorpat, d. ros. ????? (Derpt)) ? drugie co do wielkości miasto Estonii, uznawane za intelektualną i kulturalną stolicę kraju. Słynie z uniwersytetu, założonego w 1632 przez króla Szwecji Gustawa II Adolfa. W 1828 powstała tu najstarsza polska korporacja akademicka Konwent Polonia. Przez miasto przepływa rzeka Emaj?gi, łącząca dwa największe jeziora Estonii (V?rtsjärv i Pejpus). Transport lotniczy obsługuje Port lotniczy Tartu. Tartu jest miastem, w którym znajduje się siedziba sądu najwyższego Estonii. Tartu leży na trasie Europejskiego Szlaku Gotyku Ceglanego. Na południe od miasta leży Park Narodowy Karula.

Pierwsza historyczna nazwa miasta pochodzi od twierdzy Tarbatu wzniesionej w V wieku przez Estów. Od tej nazwy wzięła się nazwa nadana przez niemieckich krzyżowców, którzy nazwali miasto Dorpat, nazwa ta obowiązywała w czasie niemieckiego panowania w Estonii i m.in. w czasie polskiego panowania. Od nazwy niemieckiej wzięła się nazwa rosyjska. Pod panowaniem rosyjskim miasto nazywało się ????? (Derpt) oraz ????? (Jurjew), ta druga nazwa została miastu nadana przez Jarosława I Mądrego. Od czasu uzyskania niepodległości przez Estonię w 1917 miasto posiada nazwę w języku estońskim ? Tartu.

Czasy rosyjskie

W 1656 roku wojska rosyjskie zdobyły Dorpat, by utracić go w 1661. Jednak po traktacie w Nystad w 1721 miasto (znane od tej pory jako Derpt) wróciło do imperium rosyjskiego. W wielkich pożarach w latach 1708, 1763 i 1775 spłonęła niemal cała średniowieczna zabudowa. Miasto odbudowano w stylu późnego baroku i klasycyzmu. W latach 1776?1783 w mieście wzniesiono klasycystyczny sobór prawosławny. W 1869 w Derpcie odbył się pierwszy estoński festiwal muzyczny, w 1870 otworzono teatr narodowy, a w 1872 założono w mieście Stowarzyszenie Pisarzy Estońskich.

W roku 1893 zmieniono nazwę miasta na Jurjew i zaczęto je konsekwentnie rusyfikować, m.in. w 1895 język rosyjski stał się, obok niemieckiego, językiem wykładowym na uniwersytecie, wcześniej językiem wykładowym był na tym uniwersytecie tylko język niemiecki.

Aż do I wojny światowej językiem wykładowym na słynnej tartuskiej uczelni był niemiecki. Podczas zaborów w Polsce, szczególnie zaś po zamknięciu przez władze carskie Uniwersytetu Warszawskiego, kształcili się tu Polacy, nie chcący zdobywać wiedzy na uczelniach rosyjskojęzycznych w Królestwie Polskim oraz Rosji czy innych częściach Imperium Rosyjskiego. Mimo oficjalnego panowania rosyjskiego miasto wciąż miało niemiecki charakter. Jeden z polskich studentów, Bronisław Limanowski, w swych Pamiętnikach 1835?1870 pisze, że ówczesne Tartu miało: ?charakter zupełnie niemieckiego miasta. Język niemiecki panował wszędzie: w urzędach, na katedrach uniwersyteckich, w sklepach, na ulicy. Właściwe miasto było z prawej strony Embachu. Miało ono piękny staroniemiecki wygląd, zwłaszcza główna ulica Ritterstrasse (Rycerska) przedstawiała się wspaniale.?