Krzyż - od kiedy jest symbolem chrześcijaństwa?

Dyskusje historyczne związane z Kościołem
ODPOWIEDZ
Awatar użytkownika
Dezerter
Legendarny komentator
Legendarny komentator
Posty: 14805
Rejestracja: 24 sie 2015
Lokalizacja: Inowrocław
Has thanked: 4115 times
Been thanked: 2906 times
Kontakt:

Krzyż - od kiedy jest symbolem chrześcijaństwa?

Post autor: Dezerter » 2016-12-26, 20:12

Będąc na pielgrzymce w rzymskich katakumbach Di San Callisto gdzie było pochowanych pierwszych 16 papieży z pierwszych III wieków - oprowadzający nas przewodnik, zakonnik salezjanin bodajże powiedział:
Do 313 roku chrześcijanie nie używali znaku krzyża jako symbolu chrześcijaństwa
Ku memu zdumieniu najbardziej opiniotwórcza i wiarygodna z naukowego punktu widzenia Encyklopedia Brytanika - potwierdza to całkowicie?
Nas (mnie) w Polsce uczą czegoś innego - co wy na to?
Zapraszam do zmierzenia się z tematem na poważnie i konfrontacji naszej wiedzy i źródeł
Kolejny przykład na potwierdzenie:
Sceny ilustrujące wydarzenia biblijne pojawiły się w zasadzie dopiero w III w. n.e. i niektórzy postrzegają je jako swego rodzaju "balsam dla duszy" wspólnoty chrześcijańskiej znękanej szczególnie silnymi w tym okresie prześladowaniami. Co jednak ciekawe początkowo unikano ukazywania tematów drastycznych np. krzyż, jako symbol męki Jezusa miał się pojawić dopiero w IV w.,
http://sowa.website.pl/cmentarium/Cment ... skie3.html
Nie czyńcie tak jak ci przeciw którym występujecie.

Awatar użytkownika
Dezerter
Legendarny komentator
Legendarny komentator
Posty: 14805
Rejestracja: 24 sie 2015
Lokalizacja: Inowrocław
Has thanked: 4115 times
Been thanked: 2906 times
Kontakt:

Re: Krzyż - od kiedy jest symbolem chrześcijaństwa?

Post autor: Dezerter » 2016-12-26, 20:31

Jeśli nie krzyż to jaki był symbol chrześcijan w starożytności - spyta ktoś zadziwiony - warto to w tym wątku wyjaśnić
We wspomnianych katakumb św. Kaliksta znajdujemy takie "znaki"
Symbole
Pierwsi chrześcijanie żyli w społeczeństwie w większości pogańskim i nieprzyjaznym. W czasie prześladowań ze strony Nerona (64 r. po Chrystusie) ich religia była uważana za ?dziwny zabobon i nielegalną?. Poganie nie ufali chrześcijanom i trzymali ich na dystans, podejrzewali ich i oskarżali o najgorsze przestępstwa. Prześladowali ich, więzili, skazywali na wygnanie lub śmierć.

Nie mogąc wyznawać otwarcie swojej wiary, chrześcijanie posługiwali się symbolami, które malowali na ścianach katakumb, a częściej grawerowali na marmurowych płytach, które zamykały groby.

Podobnie jak starożytni, chrześcijanie bardzo lubili symbolikę. Symbole w sposób widzialny przywoływały ich wiarę; termin ?symbol? wskazuje na konkretny znak lub jakąś figurę, które w zamiarze autora odsyłają do jakiejś idei bądź rzeczywistości duchowej. Główne symbole to Dobry Pasterz, orant, monogram Chrystusa i ryba.

Dobry Pasterz z owieczką na ramionach
symbolizuje Chrystusa Zbawiciela i duszę, którą On zbawił. Ten symbol często występuje na freskach, na reliefach sarkofagów, w rzeźbach, a także wygrawerowany na grobach.

Orant/orantka ? postać przedstawiana z otwartymi ramionami ? jest symbolem duszy, która już żyje w pokoju Bożym.

Monogram Chrystusa tworzą dwie litery alfabetu greckiego: X (chi) i P (ro), splecione ze sobą. Są to dwie pierwsze litery greckiego słowa ?Christ?s?, czyli Chrystus. Ten monogram, umieszczony na grobie, wskazywał, że zmarły był chrześcijaninem.

Ryba ? w języku greckim IXTHYC (icht?s). Ułożone pionowo, litery tego słowa tworzą akrostych: Ies?s Christ?s The?u Ui?s Sot?r = Jezus Chrystus Boży Syn Zbawiciel. Akrostych ten jest powszechnym symbolem Chrystusa, emblematem i kompendium wiary chrześcijańskiej.

Inne symbole to gołąb, Alfa i Omega, kotwica, feniks itd.

Gołąb z gałązką oliwną w dziobie to symbol duszy będącej w pokoju Bożym.

Alfa i Omega to litery, pierwsza i ostatnia, alfabetu greckiego. Oznaczają, że Chrystus jest początkiem i końcem wszystkiego.

Kotwica jest symbolem zbawienia, symbolem duszy, która szczęśliwie dotarła do portu wieczności.

Feniks ? mityczny ptak z Arabii, który, według wierzeń starożytnych, po określonej liczbie wieków odradza się ze swoich popiołów ? jest symbolem zmartwychwstania.

Groby męczenników, cubicula, a także arcosolia, bywały niekiedy dekorowane malowidłami wykonanymi techniką fresku. Freski przedstawiają sceny biblijne ze Starego i Nowego Testamentu, niektóre o znaczeniu czysto symbolicznym.
Jak widzimy wszystko było poza krzyżem ...
Nie czyńcie tak jak ci przeciw którym występujecie.

Piotrek

Re: Krzyż - od kiedy jest symbolem chrześcijaństwa?

Post autor: Piotrek » 2016-12-27, 13:43

Tak, i symbolem pierwszych chrześcijan był chleb i ryba. Piotrek.

Awatar użytkownika
Marek_Piotrowski
Legendarny komentator
Legendarny komentator
Posty: 18650
Rejestracja: 1 cze 2016
Wyznanie: Katolicyzm
Has thanked: 2560 times
Been thanked: 4565 times
Kontakt:

Re: Krzyż - od kiedy jest symbolem chrześcijaństwa?

Post autor: Marek_Piotrowski » 2016-12-27, 16:47

Zawsze zdumiewają mnie podobne tezy.
Najprostszym sposobem sfalsyfikowania zarzutu o wprowadzeniu do chrześcijaństwa znaku krzyża dopiero w IV wieku jest przytoczenie świadectw o posługiwaniu się nim wcześniej. Choć zadanie to jest utrudnione ze względu na niewielką liczbę artefaktów z pierwszych wieków chrześcijaństwa które w ogóle się zachowały, jednak pozostało ich dosyć aby nie mieć żadnych wątpliwości co do tego, że znak krzyża był przez chrześcijan używany długo przed Konstantynem ? prawdopodobnie od początku.
Aby to pokazać, odwołam się do trzech źródeł:
  • Pisma Świętego,
  • pism wczesnochrześcijańskich powstałych przed erą Konstantyna Wielkiego (czyli przed IV wiekiem)
  • do nielicznych przetrwałych zabytków kultury materialnej.
1.Świadectwo Nowego Testamentu
Już w Listach Apostolskich krzyż staje się centralnym symbolem zbawienia:
"Gdy Żydzi żądają znaków, Grecy szukają mądrości, my głosimy Chrystusa ukrzyżowanego, który jest zgorszeniem dla Żydów i głupstwem dla pogan"/1 Kor 1,22-23/
Mimo tego ?zgorszenia? i ?głupstwa? Apostoł Narodów stwierdza
?Postanowiłem (?) nie znać niczego więcej, jak tylko Jezusa Chrystusa, i to ukrzyżowanego.? /1 Kor 2,2/.
Dlaczego?
"Nauka bowiem krzyża głupstwem jest dla tych, co idą na zatracenie, mocą Bożą zaś dla nas, którzy dostępujemy zbawienia." /1 Kor 1,18/
Pogardzany Krzyż Chrystusa staje się przedmiotem chluby:
"Co do mnie, to nie daj Boże, bym się miał chlubić z czego innego, jak tylko z krzyża Pana naszego, Jezusa Chrystusa, dzięki któremu świat stał się ukrzyżowany dla mnie, a ja dla świata." /Ga 6,14/
Wrogość wobec chrześcijan jest interpretowana jako wrogość wobec krzyża:
"Wielu bowiem postępuje jak wrogowie krzyża Chrystusowego, o których często wam mówiłem, a teraz mówię z płaczem." /Flp 3,18/
"O ludzkie względy ubiegają się ci wszyscy, którzy was zmuszają do obrzezania; chcą mianowicie uniknąć prześladowania z powodu krzyża Chrystusowego." / Ga 6,12/

Awatar użytkownika
Marek_Piotrowski
Legendarny komentator
Legendarny komentator
Posty: 18650
Rejestracja: 1 cze 2016
Wyznanie: Katolicyzm
Has thanked: 2560 times
Been thanked: 4565 times
Kontakt:

Re: Krzyż - od kiedy jest symbolem chrześcijaństwa?

Post autor: Marek_Piotrowski » 2016-12-27, 16:56

2.Pisma wczesnochrześcijańskie o krzyżu
Zastrzeżenie dla zwolenników zasady ?sola scriptura?: pisane świadectwa z pierwszych wieków chrześcijaństwa przytaczam nie jako pisma święte, ale jako świadectwa historyczne, których istnienie udowadnia iż chrześcijanie używali znaku krzyża długo przed Konstantynem Wielkim.

Nie sposób oczywiście przytoczyć wszystkich przedkonstantyńskich wzmianek o krzyżu ? poniżej przedstawiam tylko skromną ich reprezentację :

Święty męczennik Ignacy Antiocheński (żyjący w latach 30-107) umarł skazany na pożarcie przez lwy. Kiedy go transportowano do Rzymu na egzekucję, napisał kilka listów do gmin chrześcijańskich. Jego słowa o krzyżu być może nawiązują do słów św.Pawła:
Dźwiga was do góry machina Jezusa Chrystusa, którą jest Krzyż, a Duch Święty służy wam za linę (...)Duch mój jest ofiarą Krzyża, który jest zgorszeniem dla niewierzących, dla nas zaś zbawieniem i życiem wiecznym(?)
Unikajcie zatem tych złych odrośli rodzących owoc śmiercionośny, którego gdy ktoś skosztuje, od razu umiera. Nie Ojciec ich sadził. Gdyby tak było, okazaliby się gałęziami krzyża, a rodziliby owoc nie niszczejący. Przez swój krzyż Chrystus w swojej męce wzywa nas, którzy jesteśmy Jego członkami. A głowa nie może być zrodzona bez członków, toteż Bóg obiecuje nam zjednoczenie, którym jest On sam.
(Do Kościoła w Magnezji)

Justyn Męczennik (urodzony w roku 100) pisał o krzyżu:
"Jest on największym symbolem potęgi Chrystusa, jak okazuję się to także z rzeczy, które podpadają naszemu wzrokowi.? /Apologia I 55,3/
Współczesny Justynowi Fronton twierdził o chrześcijanach:
"Sprawują oni obrzędy religijne na cześć człowieka skazanego na śmierć i adorują belki krzyża na którym on zawisł..." /Minucjusz Feliks, Oktawiusz 9, Mowa w sen/
On też zarzuca chrześcijanom:
?Popatrzmy jednak na kary, jakie znosicie, na wyroki, na tortury, na krzyże, które nie tylko czcicie, ale które są również narzędziami waszej kaźni, na płomienie, które nie tylko przepowiadacie, ale przecież sami się ich boicie. Gdzież jest ów Bóg przychodzący z pomocą zmartwychwstałym, bezradny wobec żywych?? (?Oktawiusz? 12:4)
Warto zaznaczyć, że Minucjusz ostro odgranicza cześć krzyża jako symbolu zbawienia chrystusowego od kultu samego krzyża jako bóstwa: ?My krzyży nie adorujemy, nie zanosimy do nich modlitw? (?Oktawiusz? 29:6) i wypomina poganom: ?To wy możecie czcić drewniane krzyże jako części składowe waszych bóstw, ponieważ bóstwa z drewna uważacie za święte.?

Orygenes, urodzony w roku 185, tak opisywał zwyczaje chrześcijan:
?Trzeci [z Żydów], należący do tych, którzy uwierzyli Chrystusowi, powiedział, że według starego alfabetu litera Tau przypomina krzyż i jest zapowiedzią tego znaku, który chrześcijanie kreślą na czole? /Komentarz do Ez 9/ (proszę zwrócić uwagę na ten fragment, odwołam się do niego w następnym rozdziale).
Napisał także w Homiliach o Księgach Rodzaju, Wyjścia, Kapłańskiej:
?A zatem >>spadnie na nich przerażenie i strach<<, gdy ujrzą tkwiący w nas mocno znak krzyża i dostrzegą >>wielkość owego ramienia<<, które Pan rozpostarł na krzyżu, tak jak sam powiedział: >>Przez cały dzień wyciągałem ręce moje do niewiernego i sprzeciwiającego mi się ludu<<? (...) ?Jezus natomiast, który po wyniesieniu na krzyżu miał ramionami swymi objąć cały świat, powiada: >>Wyciągnąłem ręce swoje do ludu niewiernego i opornego<<?.
Tertulian pisał w roku 211:
?My czcimy krzyż wraz z belką poprzeczną i wystającym siodełkiem? /Do pogan 1,12/
?My w każdym razie czcząc krzyż modlimy się do zupełnego i całego Boga? /Apologetyk 16,7/
"Dla nas ochroną jest wiara. Jeśli ona nie jest wyczerpana (...) to trzeba tylko zrobić znak krzyża, wymówić jej przyrzeczenie..." /Lekarstwo na ukłucie skorpiona/
" Przy każdym kroku lub ruszeniu z miejsca, przy każdym przyjściu i odejściu, przy wciąganiu obuwia, przy myciu się, przy stole, przy zapalaniu świateł, przy układaniu na spoczynek, przy siadaniu i przy każdej czynności dnia codziennego znaczymy czoło znakiem krzyża.? /De corona/
?Obydwoje [małżonkowie] jednako zachowują się w kościele Bożym (...) Jałmużny udziela się bez zakłopotania, ofiary składa się bez wzbudzania niepokoju, a codzienne przestrzeganie zasad wiary nie napotyka na trudności. Znak krzyża nie jest czyniony ukradkiem, gratulacje nie są trwożliwe, a błogosławieństwo nie jest wypowiedziane jedynie w myśli? (?Do żony? II:9);

Hipolit Rzymski (zmarł w 235 roku) pisał w ?Tradycji apostolskiej?:
"Starajcie się zawsze osłaniać swoje czoło znakiem krzyża. Jest to bowiem znak męki, dany przeciwko szatanowi, jeżeli ktoś czyni go z wiarą, a nie dla dogodzenia ludziom, ale żeby przez znajomość używać go jako pancerza.?

?Gdy biskup ukończył egzorcyzm, tchnął na ich oblicze, a potem naznaczył krzyżem świętym ich czoła, uszy i nos?

Św.Cyprian (żył w latach 200-258) napisał coś w rodzaju kompendium Do Kwiryna. Przedstawił w nim szereg tez, popartych słowami Pisma Świętego. Teza 21 brzmi: ?w męce i znaku krzyża tkwi cała moc i władza?.
Napisał też: ?W tym znaku krzyża jest zbawienie dla wszystkich, którzy są nim na czole znaczeni?

W pochodzącym z roku 150 dokumencie Martyrium Petri czytamy o tym, że na ścianie budynku służącego za miejsce spotkań chrześcijanie umieszczali crux victoriae (krzyż zwycięski) ? symbol triumfu Chrystusa. Krzyż w bogatszych gminach bywał wykonany ze złota, a nawet wysadzany perłami.

Jak widać, przekazy historyczne są jednoznaczne ? znak krzyża był obecny w chrześcijaństwie już od I wieku i pozostawał w ciągłym użyciu.

Awatar użytkownika
Marek_Piotrowski
Legendarny komentator
Legendarny komentator
Posty: 18650
Rejestracja: 1 cze 2016
Wyznanie: Katolicyzm
Has thanked: 2560 times
Been thanked: 4565 times
Kontakt:

Re: Krzyż - od kiedy jest symbolem chrześcijaństwa?

Post autor: Marek_Piotrowski » 2016-12-27, 17:05

3.Wczesnochrześcijańska egzegeza o krzyżu
Krzyż był naturalnym symbolem dla chrześcijan ? skoro sam Jezus uczynił go metaforą życia chrześcijanina ("Kto nie dźwiga swego krzyża, a idzie za Mną, ten nie może być moim uczniem." /Łk 14,27/). Byłoby dziwne, gdyby wczesno chrześcijańscy egzegeci ? tak na co dzień związani z tym symbolem - nie odnaleźli jego zapowiedzi w Starym Testamencie.
I rzeczywiście ? już pierwsi chrześcijanie dopatrzyli się wielu takich prorockich wzmianek.
Odnajdywano je w różnych znakach (np.w pozycji Mojżesza z podniesionymi rękoma, gdy modlił się w czasie bitwy Izraela Amalekitami (Wj 17:8-13) , w geście Jakuba krzyżującego ręce przy błogosławieństwie synów itd).
Na przykład Justyn Męczennik: ?Gdy lud walczył z Amalekitami, a syn Nawego o przydomku Jezus dowodził bitwą, sam Mojżesz modlił się do Boga, mając ręce z obu stron rozciągnięte. Or i Aaron podtrzymywali je przez cały dzień, aby mu ze zmęczenia nie opadły. Jeśli bowiem Mojżesz choć trochę zmieniał tę figurę, naśladującą krzyż, naród ponosił klęskę. O ile zaś trwał w tej postawie, o tyle odnoszono zwycięstwo nad Amalekiem. Ten, co zwyciężał, przez krzyż zwyciężał. Zaprawdę nie dlatego wzrastała moc ludu, że Mojżesz tak się modlił, ale dlatego, że na czele bitwy było imię Jezusa, a ponadto dlatego, że Mojżesz wyobrażał znak krzyża? / Justyn, Dialog z Żydem Tryfonem 90:4/. Motyw ten podnosi też św.Barnaba oraz Tertulian.
Mnie osobiście najbardziej przekonuje fragment z Księgi Ezechiela 9,3-6 na którą na przełomie II i III wieku powołał się Orygenes nawiązując do chrześcijańskiej praktyki kreślenia krzyża na czole (przypominam: ?według starej pisowni litera Tau przypomina swym kształtem krzyż i jest zapowiedzią tego znaku, który chrześcijanie kreślą na czole)" .
Zobaczmy co miał Orygenes na myśli, analizując przywołany fragment Księgi Ezechiela. Czytając go, proszę pamiętać iż hebrajska litera Taw ma kształt krzyża Tau albo ? jak kto woli ? litery T:
?Pan rzekł do niego:
Przejdź przez środek miasta, przez środek Jerozolimy
i nakreśl ten znak TAW na czołach mężów,
którzy wzdychają i biadają
nad wszystkimi obrzydliwościami w niej popełnianymi.
Do innych zaś rzekł [...]:
Idźcie za nim po mieście i zabijajcie!
Nie dotykajcie jednak żadnego męża, na którym będzie ów znak"
/Ez 9,4.6/

Ten sam motyw znajdujemy u św.Cypriana (ur.200) ?Albowiem, że ujść mogą jedynie odrodzeni i znakiem Chrystusa naznaczeni, mówi Bóg na innym miejscu, gdy wysyłając aniołów swoich na spustoszenie świata i zagładę rodzaju ludzkiego, grozi na ostatku, mówiąc: ?Idźcie a zabijajcie (...) A każdego, na którym ujrzycie znak napisany, nie tykajcie? (Ez 9:5-6). Co to zaś za znak, i na jakiej części ciała położony, ujawnia Bóg na innym miejscu, mówiąc: ?Przejdź przez środek Jeruzalem i naznaczysz znak na czołach mężów (...)? (Ez 9:4). A że znak ten odnosi się do męki i krwi Chrystusa, i że ten bezpiecznie i cało się zachowa, kto znajdzie się z owym znakiem, również stwierdzone jest świadectwem Boga (...). Jak tam po uderzeniu Egiptu lud żydowski nie mógł inaczej ujść, jak dzięki krwi i znakowi Baranka, tak kiedy ginąć od uderzenia zacznie świat, ujdzie jedynie ten, kto znaleziony będzie we krwi i znaku Chrystusa? (Do Demetriana)

Ten sam motyw jest obecny wcześniej u Tertuliana: ?To jest bowiem grecka litera Tau, nasza zaś T, ma wygląd krzyża, o którym prorokował, że będzie widniał na naszych czołach w prawdziwym i katolickim Jeruzalem? /Tertulian, Przeciw Marcjonowi 3:22:6/

Ten sam motyw ? pieczęci Boga na czole dającej ocalenie ? znajdujemy w Apokalipsie:
?Nie wyrządzajcie szkody ziemi ni morzu, ni drzewom, aż opieczętujemy czoła sług Boga naszego." /Ap 7,3/
?I powiedziano jej, by nie czyniła szkody trawie na ziemi ani żadnej zieleni, ani żadnemu drzewu, lecz tylko ludziom, którzy nie mają pieczęci Boga na czołach." /Ap 9,4/

Jest niezwykle ciekawe, że znak Tau był znany i używany już przez Żydów (przed nastaniem chrześcijaństwa umieszczano go niekiedy nawet na grobach, podobnie jak znak krzyża ). Orygenes wspomina rozmowy z Żydami na ten temat:
?Kiedy wypytywaliśmy Hebrajczyków, czy na podstawie ojcowskiej tradycji mogliby podać nam informacje o literze Tau, oto co usłyszeliśmy. Jeden powiedział, że litera Tau zajmuje ostatnie miejsce wśród dwudziestu dwóch liter w kolejności, w jakiej zostały one ułożone. Ostatni zatem znak przyjęty został dla oznaczenia doskonałości tych, którzy jako cnotliwi płaczą i boleją nad grzechami ludu i współczują przeniewiercom.
Drugi mówił, że litera Tau jest symbolem tych, którzy zachowali Prawo, jako że u Hebrajczyków Prawo nazywa się Torą, a ponieważ pierwszą literą tego słowa jest Tau, więc oznacza ona tych, którzy żyją podług Prawa.?
(Selecta in Ezechielem 9)

Justyn Męczennik w Dialogu z Żydem Tryfonem wiąże krzyż Jezusa ? Baranka Bożego ze sposobem przygotowania baranka przeznaczonego na starotestamentową ofiarę paschalną:
?(?) ów baranek, którego dotyczył nakaz, by w całości został upieczony, będzie symbolem cierpienia Chrystusa, którego doznał On na krzyżu. Baranek bowiem, który jest przyrządzany, zostaje przygotowany i upieczony w formie krzyża. Jednym bowiem rożnem przebija się go wprost od dolnych partii aż po głowę, a drugim w poprzek przez grzbiet i do niego są przymocowywane nogi baranka.?

4.Pisma apokryficzne
Oczywiście, apokryfy nie mają waloru nieomylności Pisma ani powagi pism Ojców Kościoła. Jednak niezależnie od wiarygodności ich treści, są świadectwem dnia codziennego ? jeśli pojawia się w nich jakaś praktyka, to znaczy że była znana co najmniej w czasie powstawania pisma.
Z przełomu I i II wieku pochodzi pismo zwane Odami Salomona. Znajdujemy w nich następujący tekst:
?Rozpostarłem swe ręce i przybliżyłem się do mego Pana, przez rozłożenie rąk w Jego znaku. A moje rozłożone ręce są prostym krzyżem.?

Awatar użytkownika
Marek_Piotrowski
Legendarny komentator
Legendarny komentator
Posty: 18650
Rejestracja: 1 cze 2016
Wyznanie: Katolicyzm
Has thanked: 2560 times
Been thanked: 4565 times
Kontakt:

Re: Krzyż - od kiedy jest symbolem chrześcijaństwa?

Post autor: Marek_Piotrowski » 2016-12-27, 17:29

5.Zabytki kultury materialnej
Niewiele mamy w ogóle artefaktów z trzech pierwszych wieków chrześcijaństwa ? okres prześladowań nie sprzyjał tworzeniu sztuki religijnej. Mimo to, zachowały się przedstawienia krzyża sprzed epoki konstantyńskiej.


W 1939 roku odkopano patrycjuszowską willę w Herkulanum ? mieście zasypanym przez popioły Wezuwiusza 24 sierpnia 79 roku. Na ścianie domu przeznaczonego dla niewolników znaleziono odcisk drewnianego krzyża crux capitata:
ObrazekKrzyż znaleziony w Herkulanum. Pod nim coś w rodzaju klęcznika

Z początku III w pochodzi graffiti znalezione na murze rzymskiego Palatynu. Rysunek ten jest szyderczym przedstawieniem krzyża przez autora drwiącego z rodzącego się kultu: widzimy na nim klęczącego młodego człowieka, a przed nim ustylizowany na postać ludzką osioł z przednimi kończynami rozciągniętymi wzdłuż belki krzyża w kształcie litery T. Napis głosi Aleksamenos sebete theon), czyli Aleksamenos oddaje cześć bogu. Mamy powody przypuszczać, że owo przedstawienie było pewnego rodzaju szyderczą ?kalką? ? o podobnej karykaturze, narysowanej w Kartaginie, wspomina Tertulian w Apologii .
W literaturze rzymski wizerunek nosi nazwę Graffiti Aleksamenosa (choć zapewne nieznany nam dziś Aleksamenos był raczej obiektem drwin, których wyrazem jest owo graffiti).
Być może mieszkał on w sąsiednim budynku, na którym odkryto napis Aleksamenos Fidelis (Aleksamenos wierzący)
ObrazekGraffiti Aleksamenosa

Rok 253, Rzym. Fresk z katakumb Aurelii w Rzymie. Po lewej stronie widoczny krzyż:
Obrazek

Krzyż z czasów apostolskich, znaleziony w wykopaliskach w Betsaidzie:
Obrazek

Grób Rufina Irene w katakumbach św.Kaliksta w Rzymie. Pod inskrypcją widoczny krzyż:
Obrazek

Katakumby Domitylli:
Obrazek

Katakumby Domitylli (inny rysunek):
Obrazek

Katakumby Aurelii. Widoczny w zwieńczeniu krzyż:
Obrazek

Inny grób z katakumb Aurelii, zwieńczony znakiem krzyża. Na grobie wymienione są imiona zmarłych z zaznaczeniem, że byli chrześcijanami:
Obrazek

Inskrypcja w katakumbach Priscylli:
Obrazek

Specjalny rodzaj artefaktów stanowią tzw.gemmy, niewielkie wizerunki wykonywane najczęściej ze szlachetnych lub półszlachetnych materiałów. Oto kilka przykładów gemm z I-IV wieku:
Pieczęć z wizerunkiem Ukrzyżowania (I-III wiek) znaleziona w Konstancji (Rumunia). Gemme wykonano z kornalinu (czerwonej odmiany chalcedonu, inaczej krwawnik). W tle wizerunku dwunastu apostołów. Inskrypcja ICHTHUS:
Obrazek

Pieczęć z kornalinu z wizerunkiem ukrzyżowania (III wiek). U dołu widoczny baranek, symbol Chrystusa złożonego w ofierze:
Obrazek

Gemma ze znakiem chi-ro:
Obrazek

Archeolodzy badając starożytne groby rodziny Barsabów (biblia wspomina o Józefie-Justusie Barsabie w Dz 1, 21-23 oraz Judzie Barsabie w Dz 15,22) znaleźli na części grobów wyryte znaki krzyża

6.Zagadka tajemniczego kwadratu
Od wielu lat badacze napotykali wśród zachowanych antycznych przedmiotów tajemnicze tabliczki, które ? ze względu na wyryty na nich napis ? nazwano ?kwadratem SATOR-ROTAS?. Ciekawe było to, że tabliczki te znajdowano jedynie w warstwach archeologicznych odpowiadających epokom chrześcijańskim miejsc znalezienia.
Najstarszym znaleziskiem jest kwadrat znaleziony w ruinach Pompei przykrytej pyłem wulkanicznym w sierpniu 79 roku ? a więc z pewnością nie późniejszy. Nad nim wyrysowano trójkąt, który być może oznacza symbol Trójcy Świętej.
Litery na kwadracie układają się w pięć wyrazów, które mogą być czytane z prawa na lewo, z lewa na prawo, z dołu do góry i z góry do dołu:
Obrazek
Przykłady kwadratów SATOR-ROTAS (1) Pompeje, rok 79 (2) Ściana opactwa św. Piotra w Capestrano (3) Oppede, Francja

Przez dziesięciolecia głowiono się nad znaczeniem tego znaleziska (dosłowny tekst nie wydaje się zbyt zachęcający ?Siewca Arepo trzyma zręcznie koła?. Rozwiązanie zostało znalezione dopiero w 1925 roku, kiedy to dwu naukowców , pracujących niezależnie od siebie zaprezentowało ułożenie jak na rysunku poniżej:
ObrazekKwadrat SATOR-ROTAS i jego transkrypcja w postaci krzyża

Litery ułożone w krzyż tworzą (pionowo i poziomo) słowo PATER NOSTER (Ojcze Nasz). Litery A i O (powtórzone) nawiązują do Alfa i Omega (wyrażenie określające zarówno Boga Ojca, jak i Chrystusa Ap 1,8).
Oczywiście nie wszyscy zgodzili się z podobnym ułożeniem kryptogramu, jednak większość naukowców przekonał fakt, iż prawdopodobieństwo, by zestaw liter kwadratu polidromicznego (tj. takiego, który można czytać w różnych kierunkach) przypadkowo umożliwiał utworzenie sensownego napisu jest niewielkie.

6.WNIOSEK
Zarówno jednoznaczne przekazy pisemne, jak i znaleziska kultury materialnej dowodzą, że chrześcijaństwo używało symbolu krzyża na długo przed Konstantynem Wielkim (według wszelkiego prawdopodobieństwa był on używany od samego początku).

Awatar użytkownika
Dezerter
Legendarny komentator
Legendarny komentator
Posty: 14805
Rejestracja: 24 sie 2015
Lokalizacja: Inowrocław
Has thanked: 4115 times
Been thanked: 2906 times
Kontakt:

Re: Krzyż - od kiedy jest symbolem chrześcijaństwa?

Post autor: Dezerter » 2016-12-29, 22:48

Dziękują Markowi Piotrowskiemu, za wyczerpująca odpowiedź.
Rodzi się więc jednak pytanie dlaczego ksiądz z Katakumb głosi takie nieprawdy i to kilku wycieczkom dziennie?. I dlaczego Encyklopedia Brytanika pisze, że nie ma żadnych przekonywujących dowodów na używanie krzyża przez chrześcijan pierwszych III wieków?
Pozwól więc Marku, że podam krytycznej ocenie to co podałeś":
1. Sprawa jasna, NT pisze o krzyżu jako symbolu ukrzyżowanego Jezusa i sposobie śmierci
ale nie jest tam napisane, że chrześcijanie używali krzyża jako symbolu chrześcijaństwa.

2; 3; 4. Tutaj - nie mam wątpliwości! pisarze wczesnochrześcijańscy jednoznacznie i często piszą o krzyżu jako symbolu chrześcijaństwa (nikt nie twierdzi, że jedynym), o tym, że jest to ważny symbol, któremu oddają cześć np
My w każdym razie czcząc krzyż modlimy się do zupełnego i całego Boga." (Tertulian 1947, Apologetyk 16:7, s. 75)
5. to wymaga czasu, ale kilka jest nietrafionych, albo późniejszych ...
Nie czyńcie tak jak ci przeciw którym występujecie.

Awatar użytkownika
Marek_Piotrowski
Legendarny komentator
Legendarny komentator
Posty: 18650
Rejestracja: 1 cze 2016
Wyznanie: Katolicyzm
Has thanked: 2560 times
Been thanked: 4565 times
Kontakt:

Re: Krzyż - od kiedy jest symbolem chrześcijaństwa?

Post autor: Marek_Piotrowski » 2016-12-29, 23:41

Myślę, że wyjaśnienie jest proste - na każde, dowolnie bzdurne stwierdzenie zawsze znajdzie się jakiś gość, historyk lub teolog, który tak twierdzi. Co więcej, zawsze znajdzie się encyklopedia, która tak twierdzi. Z tego co widzę, bardzo często jest to encyklopedia Britannica a nawet niekiedy jakaś encyklopedia katolicka :(

Awatar użytkownika
Andej
Legendarny komentator
Legendarny komentator
Posty: 22634
Rejestracja: 20 lis 2016
Been thanked: 4213 times

Re: Krzyż - od kiedy jest symbolem chrześcijaństwa?

Post autor: Andej » 2017-01-04, 10:37

Również dziękuję za ciekawe informacje. Ale zastanawia mnie coś nieco innego. Dlaczego tak wielka waga jest przykładna do formy? Czyż treść tego znaku nie ma decydującego znaczenia? Jestem prostym człowiekiem - dla mnie nie ma wielkiego znaczenia, od kiedy krzyż stał się Krzyżem. Nie ma też znaczenia jego kształt. (Kiedyś trafiłem na gorący spór, czy narzędziem kaźni Chrystusa był krzyż czteroramienny, czy w kształcie T lub jak przekonują ŚJ pal to był.) Przyznam, że gdyby Jezus oddał za nas życie w trakcie łamania kołem, to jako Jego znak uznawałbym okrąg. Nie modlę się do znaku, lecz do Boga. Nie znak moim celem, ale to, co on wyznacza.
Powyższą wypowiedzią nie chcę w jakikolwiek sposób umniejszać wypowiedzi Marka. Są ciekawe i uczące. Pozawalają na poszerzenie wiedzy i lepsze zrozumienie początków chrześcijaństwa. Wdzięcznym za przybliżenie tej wiedzy.
Wszystko co piszę jest moim subiektywnym poglądem. Nigdy nie wypowiadam się w imieniu Kościoła. Moje wypowiedzi nie są autoryzowane przez Kościół.

Awatar użytkownika
Dezerter
Legendarny komentator
Legendarny komentator
Posty: 14805
Rejestracja: 24 sie 2015
Lokalizacja: Inowrocław
Has thanked: 4115 times
Been thanked: 2906 times
Kontakt:

Re: Krzyż - od kiedy jest symbolem chrześcijaństwa?

Post autor: Dezerter » 2017-01-04, 21:16

5.Zabytki kultury materialnej
Wszystkie dwa pierwsze przykłady nie dotyczą krzyża jaki my znamy, ale litery T
- Litera T niewolnika z willi w Herkulanum ? dość tajemnicza sprawa, ale możliwa
- Graffiti Aleksamenosa jest dowodem na to w co wierzyli chrześcijanie - czyli w to, że Jezus/Bóg został ukrzyżowany - i dowodem na to, że poganie wyśmiewali ich wiarę. Tak jak Jezus nie był podobny do osła, tak też chrześcijanie nie musieli klęczeć przed literą T - to jest karykatura i szyderstwo więc kiepski dowód.
- Kolejny obraz - wyraźnie ( moim zdaniem dorysowany przez potomnych krzyż na malowidle z katakumb Aurelii), jest wiele takich "grafiti" rysowanych przez zwiedzających na co wyraźnie wskazuje tekst specjalistów, którzy wiedzą co piszą:
Sceny ilustrujące wydarzenia biblijne pojawiły się w zasadzie dopiero w III w. n.e. i niektórzy postrzegają je jako swego rodzaju "balsam dla duszy" wspólnoty chrześcijańskiej znękanej szczególnie silnymi w tym okresie prześladowaniami. Co jednak ciekawe początkowo unikano ukazywania tematów drastycznych np. krzyż, jako symbol męki Jezusa miał się pojawić dopiero w IV w., a spośród obfitej tematyki starotestamentowej wybierano zazwyczaj tylko sceny ukazujące Daniela w jaskini lwów czy młodzieńców w piecu ognistym.
http://sowa.website.pl/cmentarium/Cment ... konografia
tyle na dzisiaj zdążyłem ocenić
cdn

-
Nie czyńcie tak jak ci przeciw którym występujecie.

Awatar użytkownika
Marek_Piotrowski
Legendarny komentator
Legendarny komentator
Posty: 18650
Rejestracja: 1 cze 2016
Wyznanie: Katolicyzm
Has thanked: 2560 times
Been thanked: 4565 times
Kontakt:

Re: Krzyż - od kiedy jest symbolem chrześcijaństwa?

Post autor: Marek_Piotrowski » 2017-01-04, 23:29

@Andej
Andej pisze:Również dziękuję za ciekawe informacje. Ale zastanawia mnie coś nieco innego. Dlaczego tak wielka waga jest przykładna do formy? Czyż treść tego znaku nie ma decydującego znaczenia? Jestem prostym człowiekiem - dla mnie nie ma wielkiego znaczenia, od kiedy krzyż stał się Krzyżem. Nie ma też znaczenia jego kształt. (Kiedyś trafiłem na gorący spór, czy narzędziem kaźni Chrystusa był krzyż czteroramienny, czy w kształcie T lub jak przekonują ŚJ pal to był.) Przyznam, że gdyby Jezus oddał za nas życie w trakcie łamania kołem, to jako Jego znak uznawałbym okrąg. Nie modlę się do znaku, lecz do Boga. Nie znak moim celem, ale to, co on wyznacza.
W zasadzie się zgadzam.
Jesli idzie o SJ to jest dość typowa sprawa - wiele tego typu grup znajduje sobie coś mało ważnego i robi z tego ważną naukę - przy czym najlepiej jesli to odbiega od tego w co wierzą inni. To sprawa samoidentyfikacji i uproszczenia, ułatwiającego nauczanie.

Dlaczego napisałem że zgadzam się "w zasadzie" (a nie w pełni)?
  • Po pierwsze dlatego, że jest to jednak kod kulturowy - i jest on w jakiś sposób ważny dla jedności chrześcijan. Oczywiście, gdyby Jezus umarł w trakcie łamania kołem, koło byłoby dobrym "kodem" - ale umarł na krzyżu. I chyba nie powinniśmy tego naszego wspólnego kodu kulturowego podważać (w każdym razie nie bez ważnego powodu i bez dowodów).
  • Po drugie dlatego, że jednak symbol krzyża (głównie w postaci Tau) jest zakorzeniony w różnych odniesieniach biblijnych (dla niektórych są one oczywiste, dla niektórych wątpliwe - ale wczesne chrześcijaństwo nie miało co do tego wątpliwości) - opisałem to w podrozdzialiku "3.Wczesnochrześcijańska egzegeza o krzyżu"
  • Po trzecie, ważnym motywem jest związek krzyża z ołtarzem.
    Wydaje się, iż współcześni (zwłaszcza bracia odłączeni) nie doceniają wagi tego, czym jest ołtarz. A przecież już w Ewangelii wg św. Mateusza czytamy:
    "Biada wam, przewodnicy ślepi, którzy mówicie: Kto by przysiągł na przybytek, nic to nie znaczy; lecz kto by przysiągł na złoto przybytku, ten jest związany przysięgą. Głupi i ślepi! Cóż bowiem jest ważniejsze, złoto czy przybytek, który uświęca złoto? Dalej: Kto by przysiągł na ołtarz, nic to nie znaczy; lecz kto by przysiągł na ofiarę, która jest na nim, ten jest związany przysięgą. Ślepcy! Cóż bowiem jest ważniejsze, ofiara czy ołtarz, który uświęca ofiarę? Kto więc przysięga na ołtarz, przysięga na niego i na wszystko, co na nim leży. A kto przysięga na przybytek, przysięga na niego i na Tego, który w nim mieszka."/Mt 23,16-21/
    Również w Ap 16,7 ołtarz utożsamiany jest z Jezusem:
    "I usłyszałem, jak mówił ołtarz: Tak, Panie, Boże wszechwładny, prawdziwe są Twoje wyroki i sprawiedliwe."
    Warty uwagi jest także werset 1 kor 10,18b ? a szczególnie słowa "Przypatrzcie się Izraelowi według ciała! Czyż nie są w jedności z ołtarzem ci, którzy spożywają z ofiar na ołtarzu złożonych?" wypowiedziane w kontekście Eucharystii .
    We wczesnym chrześcijaństwie ołtarz był przedmiotem czci, jako symbolizujący Jezusa (pisał o tym Ignacy Antiocheński, Cyryl Aleksandryjski oraz Ambroży). Pod koniec IV wieku wprowadzono całowanie ołtarza (do dziś od tego rozpoczyna się i tym kończy każda Msza Święta).
    Skąd wzięło się to przekonanie o Chrystusie - Ołtarzu?
    Otóż w Świątyni Jerozolimskiej, w najważniejszym miejscu zwanym Świętym Świętych znajdowała się Skała (na której stała m.in Arka Przymierza i na której składano ofiarę).
    Jezus nawiązał do tego, mówiąc o sobie Mt 21,42 "Jezus im rzekł: Czy nigdy nie czytaliście w Piśmie: Ten właśnie kamień, który odrzucili budujący, stał się głowicą węgła. Pan to sprawił, i jest cudem w naszych oczach." (zob. też Mk 12,10 oraz Łk 20,17)
    Jest to odniesienie do Izajasza "Przeto tak mówi Pan Bóg: Oto Ja kładę na Syjonie kamień, kamień dobrany, węgielny, cenny, położony jako fundament. Kto wierzy, nie potknie się."/Iz 28,16/ oraz Ps 118,22 "Kamień odrzucony przez budujących stał się kamieniem węgielnym."

    Czytamy o tym także w innych miejscach Pisma:
    Dz 4,11 "On jest kamieniem odrzuconym przez was budujących, tym, który stał się głowicą węgła"
    1 P 2,4-7 "Przybliżając się do Tego, który jest żywym kamieniem, odrzuconym wprawdzie przez ludzi, ale u Boga wybranym i drogocennym, wy również, niby żywe kamienie, jesteście budowani jako duchowa świątynia, by stanowić święte kapłaństwo, dla składania duchowych ofiar, miłych Bogu przez Jezusa Chrystusa. To bowiem zawiera się w Piśmie: Oto kładę na Syjonie kamień węgielny, wybrany, drogocenny, a kto wierzy w niego, na pewno nie zostanie zawiedziony. Wam zatem, którzy wierzycie, cześć! Dla tych zaś, co nie wierzą, właśnie ten kamień, który odrzucili budowniczowie, stał się głowicą węgła (...)"
    Ef 2,20 "(...) zbudowani na fundamencie apostołów i proroków, gdzie głowicą węgła jest sam Chrystus Jezus."
    Rz 9:33 "jak jest napisane: Oto kładę na Syjonie kamień obrazy i skałę potknięcia się, a kto wierzy w niego, nie będzie zawstydzony."

    Bardzo sugestywne jest to, iż wymagano by do ołtarza prowadziły schody uświadamiające, że zbliżamy się do Boga - były one nawiązaniem do drabiny Jakuba (Rdz 28,12).

    Wiemy już, że Pismo utożsamia ołtarz z Jezusem. Stąd już do czci krzyża jeden krok polegający na uświadomieniu sobie, że to właśnie krzyż był tym ołtarzem, na którym Jezus złożył swoją uniwersalną Ofiarę dla naszego zbawienia. Dlatego od czasów apostolskich wywodzi się przekonanie, że krzyż jest ołtarzem Jezusa i ? zgodnie z przytoczonym fragmentem z Mateusza ? pozostaje z Nim w jedności.


@Dezerter
Tu też się w zasadzie zgadzam :)
Z wyjątkiem sugestii o dorysowaniu krzyża w katakumbach Aurelii - to raczej wątpliwe.
Natomiast to co przytoczyłem stanowi pewną całość - z pewnością teksty z pierwszych trzech wieków są tu lepszym materiałem dowodowym niż nieliczne zachowane artefakty.
Tym bardziej, że na artefaktach często występują elementy "krzyżopochodne" a nie wprost krzyż .
Poniżej trzy przykłady:
  • tzw.chryzma na grobowcu Beratio Nicatora.
    Wiemy, że pochodzi sprzed 270 roku, tj. sprzed wybudowania murów Aureliana (prawo zabraniało chowania zmarłych wewnątrz murów miasta ? grób musiał więc powstać przed ich wybudowaniem, co nastąpiło w latach 270-271).
    Poniżej staurogramów widoczne przedstawienie Jonasza wydostającego się z paszczy wielkiej ryby, Dobrego Pasterza oraz Lwa Judy.
    Wszystkie trzy znaki odnoszą się do Chrystusa ? Jonasz jest zapowiedzią trzydniowego pozostawania Jezusa w grobie, Dobry Pasterz nawiązuje do J 10,11, zaś ?Lew Judy? to tytuł nadany Zbawicielowi w Apokalipsie (Ap 5,5):
    Obrazek
  • znak chi-ro w katakumbach Domitylli w Rzymie, w otoczeniu liter alfa i omega (symbolu Boga z Ap 22,13):
    Obrazek
  • Katakumby Milos (II wiek). Znak chi-ro na katolickim sarkofagu. Tu także widoczne litery alfa i omega:
    Obrazek



Ala, jeszcze jedno - krzyż jako symbol męki CHrystusa w piśmiennictwie jest już w Nowym Testamencie - natomiast w ikonografii krzyż był przede wszystkim symbolem zwycięstwa, niż męki.
Dlatego pierwsze wizerunki ukrzyżowania ukazują raczej Chrystusa królującego z Krzyża, niż na nim cierpiącego.

Awatar użytkownika
Andej
Legendarny komentator
Legendarny komentator
Posty: 22634
Rejestracja: 20 lis 2016
Been thanked: 4213 times

Re: Krzyż - od kiedy jest symbolem chrześcijaństwa?

Post autor: Andej » 2017-01-05, 11:52

Marek_Piotrowski pisze:...
Imponujesz mi swoją wiedzą i cieszę się, że dzielisz się nią z nami.
A sam Krzyż jest dla mnie także latarnią morska pomagającą znaleźć i utrzymać kierunek.
Wszystko co piszę jest moim subiektywnym poglądem. Nigdy nie wypowiadam się w imieniu Kościoła. Moje wypowiedzi nie są autoryzowane przez Kościół.

Awatar użytkownika
Marek_Piotrowski
Legendarny komentator
Legendarny komentator
Posty: 18650
Rejestracja: 1 cze 2016
Wyznanie: Katolicyzm
Has thanked: 2560 times
Been thanked: 4565 times
Kontakt:

Re: Krzyż - od kiedy jest symbolem chrześcijaństwa?

Post autor: Marek_Piotrowski » 2017-01-05, 20:52

Dzięki, ale jestem jedynie popularyzatorem :)

ODPOWIEDZ

Wróć do „Historia Chrześcijaństwa, postacie, wydarzenia”