Ciekawe i niezrozumiale znaczenia i zachowania w kulturze i wierze Izraelitow

[Jozek]

Marek, swoim wpisem w sasiednim temacie zaciekawil mnie niezbyt rozumianymi zwrotami.
viewtopic.php?p=212194#p212194
Marek napisal
"Myślę, że szersze rozumienie tekstów wypływa z dwu rzeczy:

ze znajomości kontekstu kulturowego (retoryki, pojęć, wartości, subtelności językowych)
ze znajomości całej Biblii (odnajduje się wówczas wzajemne wewnętrzne relacje tekstów między sobą. Wybacz nieco frywolne porównanie, ale to trochę tak jak z filmami Leslie Nielsena, parodiującymi inne filmy - jesli się nie oglądało parodiowanych filmów, połowy żartów się nie "złapie")

Że odwołam się do klasycznych przykładów - z "umyciem nóg" przez Uriasza, "rozwiązywania rzemyka u sandała" przez jana Chrzciciela czy Heroda nazwanego przez Jezusa "lisem"."

Podobnych zwrotow, okreslen i zwyczjaow jest dosc duzo, ale dokladne znaczenia raczej sa malo znane i niezbyt rozumiane.
Szczegolnie dla mnie ciekawe jest z czego wywodzil sie zwyczaj Izraelitow posypywania glowy popiolem gdy zaistniala jakas sytuacja zwiazana z grzechem, klamstwem itp. Podobnie opisanych jest kilka przypadkow np. rozebrania sie do naga, rozdzierania szat, golenia glowy, itp.
Pewnie jest takich zachowan kulturowych-religijnych duzo wiecej, a ich znaczenia czy symbolika jest niezrozumiala, albo malo znana.
Moze Marek, lub inni napisza cos na ten temat, by znaczenia takich zachowan byly lepiej rozumiane i moze ktos ma wiecej takich przykladow ktore nie sa zbyt zrozumiale, a warto by poznac ich symbolike, znaczenie kulturowe, religijne czy nawet pochodzenie jakichs zachowan.

[Marek_Piotrowski]

OK, zacznijmy zatem od Uriasza.
Rzecz opisana w 2 Samuela rozdział 11.
Dawidowi wpadła w oko żona Uriasza Hetyty (Uriasz był na wojnie).
No cóż - zaszła z Dawidem w ciążę.
Co robić?
Dawid wzywa Uriasza do stolicy. Każe mu "iść do domu, umyć sobie nogi".
Uriasz mówi, że tego nie zrobi, bo jego towarzysze są na froncie, więc nie wypada.
W tym momencie Dawid postanawia zabić Uriasza - wysyła go w takie miejsce na froncie, żeby musiał zginąć.

Czytamy i nie wiemy o co chodzi. DLaczego Uriasz nie chciał myć nóg? A z drugiej strony - czy aż tak były brudne i śmierdziały, że z tego powodu Dawid postanowił zabić Uriasza?!!

Oczywiście nie. Zwrot "umyć sobie nogi" był eufemizmem oznaczającym seks.
Dawid chciał, by Uriasz poszedł do domu i miał stosunek z żoną - wówczas jej ciąża mogłaby być zinterpretowana jako wynik tego zbliżenia.
Uriasz nie chciał, więc Dawid musiał wymyślić co innego...

=====================================
Inne niezrozumiałe wyrażenie "z nogami":
1Sm 24:4 bt5 "(4) I przybył Saul do zagród owczych przy drodze. Była tam jaskinia, do której wszedł, by okryć sobie nogi, Dawid zaś znajdował się wraz ze swymi ludźmi w głębi jaskini."
Sdz 3:24 bt5 "(24) Po jego odejściu nadeszli słudzy i spostrzegli, że drzwi letniej komnaty są zaryglowane. Mówili więc do siebie: Z pewnością chce okryć sobie nogi w letniej komnacie."

O co chodzi z tym zakrywaniem nóg? Otóż był to żydowski eufemizm na hmmm... wydalanie.

[Jozek]

Dzieki.
Moze wyjasnil bys o co chodzi z rozdzieraniem szat, albo rozbieraniem do naga?
Przypomina to cos w rodzaju wyrywania sobie wlosow ze zmartwienia lub tp. ale pewnie nie o to chodzi.

[Marek_Piotrowski]

Tak po przeglądzie, wydaje mi się, że rozdarcie szat było symbolem wieloznacznym

• znakiem rozpaczy
  "Wtedy oni rozdarli z żalu swe szaty i objuczywszy każdy swego osła wrócili do miasta."/Rdz 44,13/
• znakiem pokuty
  "Wtedy Jozue rozdarł swoje szaty i padł twarzą na ziemię przed Arką Pańską aż do wieczora, on sam i starsi Izraela. I posypali prochem swe głowy."/Joz 7,6/
• znakiem wstydu
  Rdz 44:8-13 bt5 "(8) Przecież pieniądze, które znaleźliśmy na wierzchu naszych toreb, przynieśliśmy ci z Kanaanu. Jakże więc mielibyśmy dopuszczać się kradzieży złota lub srebra w domu twego pana? (9) U którego z twoich sług znajdzie się [ów puchar], ten niechaj umrze; my zaś, mój panie, staniemy się twoimi niewolnikami! (10) A on rzekł: Istotnie, tak być powinno, jak mówicie. Jednakże ten, u którego [puchar] się znajdzie, zostanie niewolnikiem, wy zaś będziecie wolni od winy. (11) Wtedy pośpiesznie każdy z nich zdjął swoją torbę, postawił na ziemię i otworzył ją. (12) On zaś zaczął przeszukiwać [torby], począwszy od najstarszego, a kończąc na najmłodszym; i w torbie Beniamina znalazł ów puchar. (13) Wtedy oni rozdarli z żalu swe szaty i objuczywszy każdy swego osła, wrócili do miasta."
• znakiem choroby
  "Trędowaty, który podlega tej chorobie, będzie miał rozerwane szaty, włosy w nieładzie, brodę zasłoniętą i będzie wołać: Nieczysty, nieczysty!"/Kpł 13,45/
• znakiem silnej emocji:
  Lb 14:1-9 bt5 "(1) Wtedy całe zgromadzenie zaczęło wołać, podnosząc głos. I płakał lud owej nocy. (2) Izraelici szemrali przeciwko Mojżeszowi i Aaronowi. Całe zgromadzenie mówiło do nich: Obyśmy byli pomarli w Egipcie albo tu na pustyni! (3) Czemu nas Pan przywiódł do tego kraju, jeśli paść mamy od miecza, a nasze żony i dzieci mają się stać łupem nieprzyjaciół? Czyż nie lepiej nam będzie wrócić do Egiptu? (4) Mówili więc jeden do drugiego: Wybierzmy sobie wodza i wracajmy z powrotem do Egiptu. (5) Mojżesz i Aaron padli przed całym zgromadzeniem społeczności Izraelitów twarzą na ziemię. (6) A Jozue, syn Nuna, i Kaleb, syn Jefunnego, którzy należeli do badających kraj, rozdarli szaty (7) i mówili do całej społeczności Izraelitów: Kraj, który przeszliśmy celem zbadania go, jest wspaniałym krajem. (8) Jeśli nam Pan sprzyja, to nas wprowadzi do tego kraju i da nam ten kraj, który prawdziwie opływa w mleko i miód. (9) Tylko nie buntujcie się przeciwko Panu. Nie bójcie się też ludu tego kraju, gdyż ich pochłoniemy. Obrona od niego odstąpi, a z nami jest przecież Pan. Zatem nie bójcie się ich!"
• znakiem oburzenia
  "Spojrzała: a oto król stoi przy kolumnie - zgodnie ze zwyczajem, dowódcy i trąby naokoło króla, cały lud kraju raduje się i dmie w trąby. Atalia więc rozdarła szaty i zawołała: Spisek! Spisek!"/2Krl 11,14/
  Również oburzenia na bluźnierstwo
  "Wtedy najwyższy kapłan rozdarł swoje szaty i rzekł: Zbluźnił. Na cóż nam jeszcze potrzeba świadków? Oto teraz słyszeliście bluźnierstwo."/Mt 26,65/
• upokorzenia
  "Ponieważ ulękło się twoje serce i upokorzyłeś się przed obliczem Pana, słuchając tego, co wypowiedziałem przeciwko temu miejscu i mieszkańcom jego, iż staną się przedmiotem grozy i przekleństwa; ponieważ rozdarłeś szaty swoje i płakałeś przed obliczem moim, to również i Ja wysłuchałem ciebie - wyrocznia Pana!"/2Krl 22,19/
  Z tym że z czasem stało się to chyba trochę „na pokaz” skoro Bóg powiedział:
  "Rozdzierajcie jednak serca wasze, a nie szaty! Nawróćcie się do Pana Boga waszego! On bowiem jest łaskawy, miłosierny, nieskory do gniewu i wielki w łaskawości, a lituje się na widok niedoli."/Jl 2,13/

A z tą nagością, co miałeś na myśli?

[Jozek]

Dzieki.
Ta wieloznacznosc wyglada jak wskazowka do zrozumienia wlasciwego znaczenia, bo skoro jest uzyte to w wielu roznych sytuacjach to znaczeniem powinno byc to co wspolne w tych roznych sytuacjach.
Mi przychodzi na mysl okazywanie wewnetrznego odczucia, lub emocji, z ktorymi trudno sie wewnetrznie zgodzic, np. cos sie zdarzylo i jest wrecz niemozliwe do zaakceptowania, a czlowiek jest bezsilny by to zmienic.

Z ta nagoscia, a raczej jakby symbolicznym rozebraniem sie do naga to myslalem o opisie wST na ktory kiedys trafilem ale nie pamietam ani ksiegi ani rozdzialu.
Jesli pamiec mnie nie myli to chodzilo chyba o ktoregos wladce, czy krola Izraelitow, po tym jak cos zrobil, rozebral sie do naga.

[Marek_Piotrowski]

A, już wiem:
W 19. rozdziale 1. Księgi Samuela znajdujemy frapujące opowiadanie: oto Saul zamierza zabić Dawida. Ten ucieka do Najot Rama. Saul posyła posłańców, aby go schwytać, jednak oni, widząc gromadę proroków wraz z ich przywódcą, Samuelem, sami poczynają prorokować. Saul posyła innych – przydarza się im to samo. Saul, zniecierpliwiony, postanawia załatwić sprawę osobiście:
„Udał się więc do Najot koło Rama, ale duch Boży owładnął także i nim, i idąc, ciągle prorokował, aż dotarł do Najot
koło Rama. Wtedy zdjął swe szaty i prorokował w obecności Samuela, i upadł, [i leżał] nagi przez cały dzień i całą noc. Stąd powiedzenie: Czyż i Saul między prorokami?"/1Sm 19,23-24/

Prorokowanie jest tu prawdopodobnie użyte w specyficznym znaczeniu; autor natchniony spisujący 1.Księgę Samuela, używając czasownika ויתנבא nie ma na myśli proroctwa w naszym dzisiejszym sensie – raczej jakiś stan „dziwacznego zachowania”, który uniemożliwia Saulowi i jego slugom wypełnienie ich zamiarów.
To wbrew pozorom jest nieraz stosowane znaczenie - prorokowanie (ויתנבא) dotyczyć może także ekstazy związanej z praktykami bałwochwalczymi:
[Prorocy Baala]„Wzięli więc cielca i oprawili go, a potem wzywali imienia Baala od rana aż do południa, wołając: O Baalu, odpowiedz nam! Ale nie było ani głosu, ani odpowiedzi. Zaczęli więc tańczyć, przyklękając przy ołtarzu, który przygotowali. Kiedy zaś nastało południe, Eliasz szydził z nich, mówiąc: Wołajcie głośniej, bo to bóg! Więc może jest zamyślony albo zajęty, albo udaje się w drogę. Może on śpi, więc niech się obudzi! Potem wołali głośniej i kaleczyli się według swojego zwyczaju mieczami oraz oszczepami, aż się pokrwawili. Kiedy już południe minęło, oni jeszcze prorokowali aż do czasu składania ofiary pokarmowej. "/1Krl 18,26-29a/

Jest niezwykle ciekawe, że wcześniej ta sama Księga (1 Sm 10,10-12)podaje inne, dalece bardziej pozytywne okoliczności powstania przysłowia „Czyż i Saul między prorokami”. Mowa tam o autentycznym prorokowaniu Saula (choć niektórzy autorzy twierdzą, iż przeciwnie - przysłowie miało świadczyć o braku autentyczności – patrz ks Dariusz Dziadosz, Szaleństwo Saula – obłęd, opętanie czy polityczne intryga? https://czasopisma.kul.pl/ethos/article ... 5406/5188/)

[Jozek]

W artykule z linku to raczej nie teologia tylko psychitria- psychologia. Tak przynajmniej to widze.

Natomiast co do zachowania Saula to wlasnie czytalem chcac znalesc ten fragment, ale jeszcze nie doszedlem do niego zanim odpisales.
Czytajac od poczatku dzieje Saula, to to pierwsze prorokowanie bylo jakby zjednoczeniem z Bogiem, a dokladniej wola Boga.
To ostatnie, jak wynikalo by z ciagu myslowego w trakcje czytania calosci wyglada jakby staniecie przed Bogiem, w prawdzie takim jakim czlowiek jest.
W moim toku myslenia podczas czytania, ta nagosc oznacza ukazanie sie takim jakim sie jest bez zadnego okrycia, maski, czy pozorow.
Wtedy kiedy to zrobil w zasadzie wszystko bylo juz jawne i dla samego Saula, choc wczesniej wiele razy niby rozumial, ale dalej robil co zaplanowal, a wtedy dotarla Prawda do niego. na dzisiejszy jezyk, Naga Prawda.
Ciekawi mnie tez opinia forumowiczow i teologow na temat tego co mi tu do glowy przychodzi.

Jesli sie nie myle to jest chyba jeszcze jeden podobny opis, jak z Saulem, ale totalnie nie pamietam szczegolow. Nawet nie wiem czy bylo to w ST czy NT.

[Magnolia]

Komentarz biblijny do dziejów Saula, znajdziesz tu:
http://mateusz.pl/duchowosc/pb/jak-pb-03.htm
https://opoka.org.pl/biblioteka/T/TB/dawid_01.html
https://www.jhi.pl/psj/Saul