Czy litania do św. Szarbela jest poprawna teologicznie?
Czy litania do św. Szarbela jest poprawna teologicznie?
Kiedyś przeczytałam litanię do św. Szarbela i pewne wezwania w niej zawarte wzbudziły mój niepokój. Zamieszczam tekst litanii, a podkreśleniem zaznaczam te wyrażenia, na które chciałabym zwrócić Waszą uwagę.
Litania do św. Szarbela
Kyrie elejson, Chryste elejson, Kyrie elejson.
Chryste usłysz nas, Chryste wysłuchaj nas.
Ojcze z nieba Boże – zmiłuj się nad nami.
Synu Odkupicielu świata Boże – zmiłuj się nad nami.
Duchu Święty Boże – zmiłuj się nad nami.
Święta Trójco, Jedyny Boże – zmiłuj się nad nami.
Święta Maryjo, Królowo Pustelników, módl się za nami.
Święty Szarbelu, módl się za nami.
Święty Szarbelu, żyjący cudzie Boga, umocnij naszą wiarę.
Święty Szarbelu, bohaterze pobożności, miłości i wiary,
Święty Szarbelu, czyste źródło zaspokajające wszelkie pragnienie,
Święty Szarbelu, lekarstwo uzdrawiające duszę i ciało,
Święty Szarbelu, hojny Dawco przepełniający wszystko,
Święty Szarbelu, Pustelniku zdumiewającymi cudami słynący,
Święty Szarbelu, wzgarcicielu wszelkich bogactw tego świata,
Święty Szarbelu, Baranku pokorny z sercem pełnym współczucia,
Święty Szarbelu, aromacie drogocenny przenikający świat,
Święty Szarbelu, wielki Sługo Najświętszego Sakramentu i Najświętszej Maryi Panny,
Święty Szarbelu, przykładzie pobożności, zdumiewający dwugodzinnym dziękczynieniem po przyjęciu Ciała Chrystusa,
Święty Szarbelu, hojny Dawco napełniający Błogosławieństwami stworzenia,
Święty Szarbelu, wonne kadzidło cedrów Libanu,
Święty Szarbelu, światło oświecające Kościół Boży,
Święty Szarbelu, światłości wspaniała, którego grób przez 40 dni nadziemskim blaskiem jaśniał,
Święty Szarbelu, wdzięczny powierniku wysłuchujący próśb wiernych,
Święty Szarbelu, niewinny i posłuszny ponad wszelką chwałę,
Święty Szarbelu, biedaku kochający i przyjmujący z miłości każde cierpienie,
Święty Szarbelu, głosie wołający i budzący sumienia,
Święty Szarbelu, doskonały wzorze dany ludzkości naszego stulecia,
Święty Szarbelu, Aniele w naturze człowieka,
Święty Szarbelu, bezcenny klejnocie zakonów,
Święty Szarbelu, skarbie nasz i wieczna chlubo,
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, przepuść nam, Panie.
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, wysłuchaj nas, Panie.
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, zmiłuj się nad nami.
K.: Módl się za nami święty Szarbelu.
W.: Abyśmy się stali godnymi obietnic Pana Chrystusowych.
Módlmy się: Boże, Ty świętego Szarbela, kapłana i pustelnika, porwałeś i zraniłeś pięknością Swojego Oblicza już tu na ziemi, przez co stał się mocarzem ducha i heroicznym wzorem modlitwy oraz pokuty. Dzięki Kościołowi, Mistycznemu Ciału Chrystusa był w nieustannym zjednoczeniu ze swoim Panem i z ludźmi, poprzez okazywane im miłosierdzie. Spraw, prosimy, abyś za jego wstawiennictwem zaszczepił w nasze serca zrozumienie dla ważności życia duchowego, pragnienie zadośćuczynienia oraz tego, co jest konieczne dla naszego uświęcenia i zbawienia, ponieważ nie potrafimy go tak doskonale naśladować w samotności, umartwieniu i sposobach uświęcania się. Amen.
Znalazłam też inną litanię do tego świętego i nie budzi ona moich zastrzeżeń. Jest dostępna tutaj i część wezwań pokrywa się z pierwszą litanią.
Co myślicie o pierwszej litanii? Czy tylko mnie się wydaje, że te podkreślone wezwania mogą być kierowane tylko do Boga?
Litania do św. Szarbela
Kyrie elejson, Chryste elejson, Kyrie elejson.
Chryste usłysz nas, Chryste wysłuchaj nas.
Ojcze z nieba Boże – zmiłuj się nad nami.
Synu Odkupicielu świata Boże – zmiłuj się nad nami.
Duchu Święty Boże – zmiłuj się nad nami.
Święta Trójco, Jedyny Boże – zmiłuj się nad nami.
Święta Maryjo, Królowo Pustelników, módl się za nami.
Święty Szarbelu, módl się za nami.
Święty Szarbelu, żyjący cudzie Boga, umocnij naszą wiarę.
Święty Szarbelu, bohaterze pobożności, miłości i wiary,
Święty Szarbelu, czyste źródło zaspokajające wszelkie pragnienie,
Święty Szarbelu, lekarstwo uzdrawiające duszę i ciało,
Święty Szarbelu, hojny Dawco przepełniający wszystko,
Święty Szarbelu, Pustelniku zdumiewającymi cudami słynący,
Święty Szarbelu, wzgarcicielu wszelkich bogactw tego świata,
Święty Szarbelu, Baranku pokorny z sercem pełnym współczucia,
Święty Szarbelu, aromacie drogocenny przenikający świat,
Święty Szarbelu, wielki Sługo Najświętszego Sakramentu i Najświętszej Maryi Panny,
Święty Szarbelu, przykładzie pobożności, zdumiewający dwugodzinnym dziękczynieniem po przyjęciu Ciała Chrystusa,
Święty Szarbelu, hojny Dawco napełniający Błogosławieństwami stworzenia,
Święty Szarbelu, wonne kadzidło cedrów Libanu,
Święty Szarbelu, światło oświecające Kościół Boży,
Święty Szarbelu, światłości wspaniała, którego grób przez 40 dni nadziemskim blaskiem jaśniał,
Święty Szarbelu, wdzięczny powierniku wysłuchujący próśb wiernych,
Święty Szarbelu, niewinny i posłuszny ponad wszelką chwałę,
Święty Szarbelu, biedaku kochający i przyjmujący z miłości każde cierpienie,
Święty Szarbelu, głosie wołający i budzący sumienia,
Święty Szarbelu, doskonały wzorze dany ludzkości naszego stulecia,
Święty Szarbelu, Aniele w naturze człowieka,
Święty Szarbelu, bezcenny klejnocie zakonów,
Święty Szarbelu, skarbie nasz i wieczna chlubo,
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, przepuść nam, Panie.
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, wysłuchaj nas, Panie.
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, zmiłuj się nad nami.
K.: Módl się za nami święty Szarbelu.
W.: Abyśmy się stali godnymi obietnic Pana Chrystusowych.
Módlmy się: Boże, Ty świętego Szarbela, kapłana i pustelnika, porwałeś i zraniłeś pięknością Swojego Oblicza już tu na ziemi, przez co stał się mocarzem ducha i heroicznym wzorem modlitwy oraz pokuty. Dzięki Kościołowi, Mistycznemu Ciału Chrystusa był w nieustannym zjednoczeniu ze swoim Panem i z ludźmi, poprzez okazywane im miłosierdzie. Spraw, prosimy, abyś za jego wstawiennictwem zaszczepił w nasze serca zrozumienie dla ważności życia duchowego, pragnienie zadośćuczynienia oraz tego, co jest konieczne dla naszego uświęcenia i zbawienia, ponieważ nie potrafimy go tak doskonale naśladować w samotności, umartwieniu i sposobach uświęcania się. Amen.
Znalazłam też inną litanię do tego świętego i nie budzi ona moich zastrzeżeń. Jest dostępna tutaj i część wezwań pokrywa się z pierwszą litanią.
Co myślicie o pierwszej litanii? Czy tylko mnie się wydaje, że te podkreślone wezwania mogą być kierowane tylko do Boga?
- Marek_Piotrowski
- Legendarny komentator
- Posty: 19048
- Rejestracja: 1 cze 2016
- Wyznanie: Katolicyzm
- Has thanked: 2620 times
- Been thanked: 4633 times
- Kontakt:
Re: Czy litania do św. Szarbela jest poprawna teologicznie?
Porównajmy:
Fragment o Eliaszu:
„Jakże wsławiony jesteś, Eliaszu, przez swoje cuda i któż się może pochwalić, że tobie jest równy?
Ty, który ze śmierci wskrzesiłeś zmarłego i słowem Najwyższego wywiodłeś go z Szeolu.
Ty, który zaprowadziłeś królów na zgubę, zrzucając z łoża okrytych chwałą.
Ty, któryś na Synaju otrzymał rozkaz wykonania kary, i na Horebie wyroki pomsty.
Ty, który namaściłeś królów jako mścicieli, i proroka, następcę po sobie.
Ty, który zostałeś wzięty w skłębionym płomieniu, na wozie, o koniach ognistych.
O tobie napisano, żeś zachowany na czasy stosowne, by uśmierzyć gniew przed pomstą, by zwrócić serce ojca do syna, i pokolenia Jakuba odnowić.
Szczęśliwi, którzy cię widzieli, i ci, którzy w miłości posnęli, albowiem i my na pewno żyć będziemy.”/Syr 48,4-11/
Fragment opiewający Szymona, syna Oniasza:
„Szymon, syn Oniasza, arcykapłan, za życia swego poprawił dom Pański, a za dni swoich wzmocnił świątynię. On zbudował mur podwójnie wysoki i wysoką podporę muru świątyni. Za dni jego został wykuty zbiornik na wodę, sadzawka - której obwód jest jak morze. On myślał o swoim ludzie, aby go ustrzec przed upadkiem, umocnił przeto miasto na czas oblężenia. Jakże wspaniale wyglądał, gdy wracał do ludu, przy wyjściu z Domu Zasłony.
Jak gwiazda zaranna pośród chmur,
jak księżyc w pełni w dniach świątecznych,
jak słońce świecące na przybytek Najwyższego ,
jak tęcza wspaniale błyszcząca w chmurach,
jak kwiat róży na wiosnę,
jak lilie przy źródle,
jak młody las Libanu w dniach letnich,
jak ogień i kadzidło w kadzielnicy,
jak naczynie szczerozłote, ozdobione drogimi kamieniami wszelkiego rodzaju,
jak drzewo oliwne, pokryte owocami,
jak cyprys wznoszący się do chmur.
Kiedy przywdziewał zaszczytną szatę i brał na siebie wspaniałe ozdoby, kiedy wstępował do ołtarza Pana, napełniał chwałą obręb przybytku; a kiedy przyjmował z rąk kapłanów części ofiarne, sam stojąc przy ognisku ołtarza, wokół niego stał wieniec braci, jak gałęzie cedrów na Libanie; otaczali go jak pnie palmowe - wszyscy synowie Aarona w swej chwale.” /Syr 50,1-13/
Fragment o Eliaszu:
„Jakże wsławiony jesteś, Eliaszu, przez swoje cuda i któż się może pochwalić, że tobie jest równy?
Ty, który ze śmierci wskrzesiłeś zmarłego i słowem Najwyższego wywiodłeś go z Szeolu.
Ty, który zaprowadziłeś królów na zgubę, zrzucając z łoża okrytych chwałą.
Ty, któryś na Synaju otrzymał rozkaz wykonania kary, i na Horebie wyroki pomsty.
Ty, który namaściłeś królów jako mścicieli, i proroka, następcę po sobie.
Ty, który zostałeś wzięty w skłębionym płomieniu, na wozie, o koniach ognistych.
O tobie napisano, żeś zachowany na czasy stosowne, by uśmierzyć gniew przed pomstą, by zwrócić serce ojca do syna, i pokolenia Jakuba odnowić.
Szczęśliwi, którzy cię widzieli, i ci, którzy w miłości posnęli, albowiem i my na pewno żyć będziemy.”/Syr 48,4-11/
Fragment opiewający Szymona, syna Oniasza:
„Szymon, syn Oniasza, arcykapłan, za życia swego poprawił dom Pański, a za dni swoich wzmocnił świątynię. On zbudował mur podwójnie wysoki i wysoką podporę muru świątyni. Za dni jego został wykuty zbiornik na wodę, sadzawka - której obwód jest jak morze. On myślał o swoim ludzie, aby go ustrzec przed upadkiem, umocnił przeto miasto na czas oblężenia. Jakże wspaniale wyglądał, gdy wracał do ludu, przy wyjściu z Domu Zasłony.
Jak gwiazda zaranna pośród chmur,
jak księżyc w pełni w dniach świątecznych,
jak słońce świecące na przybytek Najwyższego ,
jak tęcza wspaniale błyszcząca w chmurach,
jak kwiat róży na wiosnę,
jak lilie przy źródle,
jak młody las Libanu w dniach letnich,
jak ogień i kadzidło w kadzielnicy,
jak naczynie szczerozłote, ozdobione drogimi kamieniami wszelkiego rodzaju,
jak drzewo oliwne, pokryte owocami,
jak cyprys wznoszący się do chmur.
Kiedy przywdziewał zaszczytną szatę i brał na siebie wspaniałe ozdoby, kiedy wstępował do ołtarza Pana, napełniał chwałą obręb przybytku; a kiedy przyjmował z rąk kapłanów części ofiarne, sam stojąc przy ognisku ołtarza, wokół niego stał wieniec braci, jak gałęzie cedrów na Libanie; otaczali go jak pnie palmowe - wszyscy synowie Aarona w swej chwale.” /Syr 50,1-13/
Re: Czy litania do św. Szarbela jest poprawna teologicznie?
@Marek_Piotrowski
Coś musiało być jednak na rzeczy, skoro w modlitewniku z przedmową przeora klasztoru w Annai i przełożonego generalnego Zakonu Libańskich Maronitów znalazła się litania bez tych wezwań (link do artykułu na portalu Aleteia).
Rzeczywiście, takie wyrażenie jak napełniał chwałą obręb przybytku jest dość niezwykłe. Jak to możliwe, że można było je zastosować do kogoś innego niż Bóg?
Natomiast określenie „Gwiazda Zaranna” znamy w naszej tradycji jako określenie Matki Bożej. Maryja jest Gwiazdą Zaranną, bo zapowiada Chrystusa, który jest Wschodzącym Słońcem (poprawcie mnie, jeśli się mylę). Gwiazda zaranna nie jest równa słońcu, więc to nie jest określenie odnoszące się do Boga.
Coś musiało być jednak na rzeczy, skoro w modlitewniku z przedmową przeora klasztoru w Annai i przełożonego generalnego Zakonu Libańskich Maronitów znalazła się litania bez tych wezwań (link do artykułu na portalu Aleteia).
Rzeczywiście, takie wyrażenie jak napełniał chwałą obręb przybytku jest dość niezwykłe. Jak to możliwe, że można było je zastosować do kogoś innego niż Bóg?
Natomiast określenie „Gwiazda Zaranna” znamy w naszej tradycji jako określenie Matki Bożej. Maryja jest Gwiazdą Zaranną, bo zapowiada Chrystusa, który jest Wschodzącym Słońcem (poprawcie mnie, jeśli się mylę). Gwiazda zaranna nie jest równa słońcu, więc to nie jest określenie odnoszące się do Boga.
- Dezerter
- Legendarny komentator
- Posty: 14973
- Rejestracja: 24 sie 2015
- Lokalizacja: Inowrocław
- Has thanked: 4202 times
- Been thanked: 2953 times
- Kontakt:
Re: Czy litania do św. Szarbela jest poprawna teologicznie?
Kasiu ja całkowicie podzielam twoje zastrzeżenia i powiem wprost - mi by taka litania nie przeszła przez gardło
ale ja jak wiecie jestem ostrożny, bo nie popełniać grzechu bałwochwalstwa
ale ja jak wiecie jestem ostrożny, bo nie popełniać grzechu bałwochwalstwa
Nie czyńcie tak jak ci przeciw którym występujecie.
-
- Złoty mówca
- Posty: 6008
- Rejestracja: 12 mar 2016
- Wyznanie: Katolicyzm
- Has thanked: 454 times
- Been thanked: 918 times
Re: Czy litania do św. Szarbela jest poprawna teologicznie?
A jednak Biblia, a konkretnie księga Syracha odnosi to wyrażenie do Szymona syna Oniasza arcykapłana.
Również do niego jest zastosowane wyrażenie porównujące go do gwiazdy zarannej.
Jak to słusznie zauważył Marek
Tekst ten jest pisany w konwencji poetyckiej przesady podobnie jak teksty litanii.
Oczywiście tekst tej konkretnej litanii Kościół może zbadać pod kątem poprawności. Bo można przesadzić nawet w konwencji poetyckiej.Ale wcale niekoniecznie tak jest w tym przypadku.
Ostatnio zmieniony 2021-11-20, 18:16 przez Albertus, łącznie zmieniany 1 raz.
- miłośniczka Faustyny
- Mistrz komentowania
- Posty: 4446
- Rejestracja: 26 sie 2018
- Lokalizacja: Ulica Sezamkowa
- Has thanked: 1081 times
- Been thanked: 1150 times
Re: Czy litania do św. Szarbela jest poprawna teologicznie?
Mimo że lubię różne litanie, to dla mnie również ta jest mocno przesadzona. Co prawda, nie jest to aż bałwochwalstwo, ale jednak te tytuły bardziej pasują do Boga. To Bóg jest światłością.
Jestem pewna, że żaden święty nie chciałby, żeby go takimi słowami nazywać, a św. Szarbel nie lubi tej litanii.
Dodano po 8 minutach 35 sekundach:
Ale np. tutaj jest inna, bardzo ładna modlitwa do tego świętego: https://stacja7.pl/modlitwa/modlitwa-o- ... -charbela/
Jestem pewna, że żaden święty nie chciałby, żeby go takimi słowami nazywać, a św. Szarbel nie lubi tej litanii.
Dodano po 8 minutach 35 sekundach:
Ale np. tutaj jest inna, bardzo ładna modlitwa do tego świętego: https://stacja7.pl/modlitwa/modlitwa-o- ... -charbela/
Ostatnio zmieniony 2021-11-20, 18:17 przez miłośniczka Faustyny, łącznie zmieniany 2 razy.
Odkąd umiłowałam Boga całą istotą swoją, całą mocą swego serca, od tej chwili ustąpiła bojaźń, i chociażby mi nie wiem już jak mówiono o Jego sprawiedliwości, to nie lękam się Go wcale, bo poznałam Go dobrze: Bóg jest Miłość a Duch Jego- jest spokój"
- Lunka
- Super gaduła
- Posty: 1438
- Rejestracja: 26 sty 2021
- Wyznanie: Katolicyzm
- Has thanked: 956 times
- Been thanked: 566 times
Re: Czy litania do św. Szarbela jest poprawna teologicznie?
Dzięki Kasiu za zwrócenie uwagi, rzeczywiście i mi te zwroty są bardzo "na wyrost" 🥺
"Marto, Marto, troszczysz się i niepokoisz o wiele, a potrzeba mało albo tylko jednego. Maria obrała najlepszą cząstkę, której nie będzie pozbawiona."
Łk 10,41-42
Łk 10,41-42
- Marek_Piotrowski
- Legendarny komentator
- Posty: 19048
- Rejestracja: 1 cze 2016
- Wyznanie: Katolicyzm
- Has thanked: 2620 times
- Been thanked: 4633 times
- Kontakt:
Re: Czy litania do św. Szarbela jest poprawna teologicznie?
Mnie też rażą - ale myślę, że z powodu tego, iż mam (efekt dyskusji z protestantami) "perspektywę oskarżenia".
Pewne - oczywiste w gruncie rzeczy - zachowania wynikające z szacunku czy miłości w stosunku do osób przedstawianych oceniane są z punktu widzenia nie będącego punktem widzenia osób mówiących, ale z punktu widzenia oskarżenia i podejrzenia.
Zróbmy eksperyment - zastosujmy tę perspektywę do Pisma Świętego. Na przykład do fragmentu z Dziejów Apostolskich, gdzie czytamy, że anioł, powiedział Korneliuszowi:
„Poślij do Jafy i sprowadź Szymona, zwanego Piotrem!
On cię pouczy, jak zbawisz siebie i cały swój dom”./Dz 11,13b-14/
Jak skomentować z punktu widzenia "perspektywy oskarżenia" ten fragment?
Otóż, należy się oburzyć!
Na przykład tak:
Pewne - oczywiste w gruncie rzeczy - zachowania wynikające z szacunku czy miłości w stosunku do osób przedstawianych oceniane są z punktu widzenia nie będącego punktem widzenia osób mówiących, ale z punktu widzenia oskarżenia i podejrzenia.
Zróbmy eksperyment - zastosujmy tę perspektywę do Pisma Świętego. Na przykład do fragmentu z Dziejów Apostolskich, gdzie czytamy, że anioł, powiedział Korneliuszowi:
„Poślij do Jafy i sprowadź Szymona, zwanego Piotrem!
On cię pouczy, jak zbawisz siebie i cały swój dom”./Dz 11,13b-14/
Jak skomentować z punktu widzenia "perspektywy oskarżenia" ten fragment?
Otóż, należy się oburzyć!
Na przykład tak:
wypowiedź z perspektywy oskarżenia pisze: "Anioł mówi herezję!
Sugeruje że człowiek może się sam zbawić (a w dodatku zbawić innych!) - a przecież wiemy ze tylko Jezus może zbawiać, bo napisano „I nie ma w żadnym innym zbawienia, gdyż nie dano ludziom pod niebem żadnego innego imienia, w którym moglibyśmy być zbawieni”/Dz 4,12/
- Logan
- Gaduła
- Posty: 991
- Rejestracja: 24 paź 2020
- Wyznanie: Katolicyzm
- Has thanked: 253 times
- Been thanked: 447 times
Re: Czy litania do św. Szarbela jest poprawna teologicznie?
Na stronie Maronitów jest lepsza litania, modlitwy są również do świętych libańskich:
https://maronici.pl/charbel/
https://maronici.pl/charbel/
Ostatnio zmieniony 2021-11-21, 07:20 przez Logan, łącznie zmieniany 1 raz.
My decydujemy tylko o tym jak wykorzystać czas, który nam dano. ~J.R.R Tolkien
- AdamS.
- Super gaduła
- Posty: 1417
- Rejestracja: 4 lis 2021
- Lokalizacja: Bieszczady
- Wyznanie: Katolicyzm
- Has thanked: 543 times
- Been thanked: 781 times
Re: Czy litania do św. Szarbela jest poprawna teologicznie?
Kasia przedstawiła tu dylemat, który nurtował mnie od dawna i też za każdym razem wzdrygałem się, gdy podobne zwroty były używane wobec jakiegokolwiek świętego, a nawet wobec Maryi, która wśród świętych ma miejsce szczególne. Jednak z pomocą przychodzą poniższe słowa zacytowane przez Marka:
Te słowa potwierdzają coś, co od pewnego czasu mnie samego uspokaja w takich sytuacjach. Otóż jeśli wierzymy w zjednoczenie świętych z Bogiem, przestają już reprezentować tylko samych siebie. Stają się częścią samego Boga, czy też oknem, przez które Bóg przemawia do świata i przez które działa (żadne porównanie zaczerpnięte z naszej rzeczywistości nie będzie tu doskonałe, więc trzeba się zdać bardziej na intuicję niż wyobrażenia). W istocie więc słowa te skierowane są do samego Boga.Marek_Piotrowski pisze: ↑2021-11-20, 23:25 „Poślij do Jafy i sprowadź Szymona, zwanego Piotrem!
On cię pouczy, jak zbawisz siebie i cały swój dom”./Dz 11,13b-14/
Re: Czy litania do św. Szarbela jest poprawna teologicznie?
To jest ta sama litania, do której zamieściłam link w pierwszym poście (portal Aleteia).Logan pisze: ↑2021-11-21, 07:06 Na stronie Maronitów jest lepsza litania, modlitwy są również do świętych libańskich:
https://maronici.pl/charbel/
- Logan
- Gaduła
- Posty: 991
- Rejestracja: 24 paź 2020
- Wyznanie: Katolicyzm
- Has thanked: 253 times
- Been thanked: 447 times
Re: Czy litania do św. Szarbela jest poprawna teologicznie?
Zauważyłem, ale strona maronici fajnie skomponowana graficznie, dlatego pomyślałem, że warto polecić.
W dodatku dowiedziałem się przy okazji, że na terenie Polski znajduje się Kościół wschodni obrządku bizantyńsko-słowiańskiego będący w unii z Kościołem Rzymskim.
W dodatku dowiedziałem się przy okazji, że na terenie Polski znajduje się Kościół wschodni obrządku bizantyńsko-słowiańskiego będący w unii z Kościołem Rzymskim.
My decydujemy tylko o tym jak wykorzystać czas, który nam dano. ~J.R.R Tolkien