Talmud o Jezusie i chrześcijanach - mity i prawda
- Marek_Piotrowski
- Legendarny komentator
- Posty: 19256
- Rejestracja: 1 cze 2016
- Wyznanie: Katolicyzm
- Has thanked: 2651 times
- Been thanked: 4674 times
- Kontakt:
- Tomaszek
- Aktywny komentator
- Posty: 625
- Rejestracja: 13 wrz 2015
- Lokalizacja: Polska
- Has thanked: 12 times
- Been thanked: 103 times
- Kontakt:
Re: Talmud o Jezusie i chrześcijanach - mity i prawda
Nie jestem do końca pewien. Wydaje mi się, że liczą się intencje osoby wypowiadającej. Jeszu we współczesnym hebrajskim jest powszechnie stosowane i nie wiem czy każdy się zastanawia nad akronimami. Akronim można ułożyć od każdego słowa. Poza tym zwróć uwagę, że polskie Jezu - a tak często się mówi: Panie Jezu, prawie się nie różni fonetycznie.Dezerter pisze:Dobrze piszesz - żaden chrześcijanin nie powinien używać imienia Jeszu w stosunku do Jeszui/Jehoszui Ha Mesjaha czyli Jezusa Chrystusa - warto to zapamiętać!Tomaszek pisze:A, ok. Ten którego..... pozwólcie, że nie będę wyjaśniał skrótu. Otóż wielu zamiast Yeshua, Jeszua - wersja aramejska lub Jehoszua - wersja hebrajska, mówi w skrócie Jeszu. I taka wersja imienia jest akronimem o bardzo pejoratywnym znaczeniu.
"Aby rozumieć przypowieść i przenośnię, słowa mędrców i ich zagadki."
Re: Talmud o Jezusie i chrześcijanach - mity i prawda
Witam po przerwie, ktora powstala nie z mojej winy ( zlosliwcy zablokowali moje wejscia na forum i na moja prywatna poczte ). W tej chwili udalo mi sie obejsc blokady ... dlatego pomarudze troche.
Czytajac wpisy wrzucone tu podczas mojej nieobecnosci odnise sie ogolnie ...
Opinie podane przez Marka sa najblizsze rzeczywistemu przeslaniu pism zydowskich po zburzeniu Swiatyni, naukom rabinackim i Talmudowi.
A teraz postaram sie podac w miare krotkie i zrozumiale potwierdzenie mojej opinii.
Zastanowmy sie najpierw, jakiego to jezyka stylistycznego uzywa sie w zapisach talmudycznych. Mozna to sobie uzmyslowic przywodzac na mysl teksty z Biblii pisane pod katem przypowiesci-proroctwa-osadzenia.
Slawnym tekstem jest tu rozmowa proroka z Dawidem ( imie proroka prosze sobie samaemu znalezc ). W jaki sposob przebiega rozmowa? Otoz prorok przychodzi do krola Dawida i mowi mu cos w rodzaju przypowiesci na temat nie zwiazany pozornie z meritum sprawy ... i potem zadaj Dawidowi pytanie, co on sam uczynilby w danej sprawie. Gdy Dawid potepia czyn niegodny , prorok mowi: Ty, Dawidzie jestes tym, popelnil ten grzech.
I podobnie, w sposob zawoalowany przedstawia sie konstrukcja stylistyczna pism talmudycznych. Talmud ( na sposob rabinacki ) nie podaje historiograficznego zestawu faktow ( na wzor grecki - jak to celnie okreslil Marek) ... ale kazda aluzja rozpatrywana jest co najmniej na dwa sposoby: jesli ma to byc gloryfikacja danego tematu, wowczas wyciaga sie wnioski bezposrednie z brzmienia slow i opisu sytuacji ... jesli zas celem ma byc np. degradacja, odrzucenie itd. wowczas slowom nadaje sie bieg nie koniecznie wspolistotny z ich rzeczywistym zapisem, ukrywajac wlasciwe sedno pod plaszczem narracji, ktora przykrywa pierwszy plan i prowadzic ma sluchacza/czytelnika do wyciagnieca okreslonych, ukierunkowanych wnioskow w temacie pozornie nie majacym nic ( albo nieweile ) wspolnego z prawdziwym sensem.
Przy takiej metodzie nie dziwi tak wielkie znaczenie szkol rabinackich - to te szkoly ( mistrzowie - rabbi ) dopiero nadaj wlasciwa interpretacje tekstu.
I taka metode zastosowano i w takim stylu napisano wlasnie nauki talmudyczne ... jest to jak najbardziej zestaw nauk rabinackich o religii ( nie tyle o wierze) mojzeszowej w kontekscie narodu wybranego, samych zydow bezposrednio w korelacji do antyzydow ... czyli tych wszystkich, ktorzy nie sa w synagodze.
Glownym wrogiem synagogi ( Wielkiej Synagogi ) sa chrzescijanie. Dlatego bezposrednie przelozenie tekstu talmudycznego na sens tego tekstu mozliwe jest jedynie przy uwzglednieniu rabinackiego mechanizmu wykladu danego tekstu.
Stad wlasciwie odczytane glowne kierunki Talmudu sa skierowane przeciwko chrzescijanom i Chrystusowi ( pod nararcja zakrywajaca prawdziwe znaczenie tekstu).
Marek odczytal to najwlasciwiej ...
Zydzi stosuja taka metode nie tylko w Talmudzie ... ale to juz inne kartofle.
Czytajac wpisy wrzucone tu podczas mojej nieobecnosci odnise sie ogolnie ...
Opinie podane przez Marka sa najblizsze rzeczywistemu przeslaniu pism zydowskich po zburzeniu Swiatyni, naukom rabinackim i Talmudowi.
A teraz postaram sie podac w miare krotkie i zrozumiale potwierdzenie mojej opinii.
Zastanowmy sie najpierw, jakiego to jezyka stylistycznego uzywa sie w zapisach talmudycznych. Mozna to sobie uzmyslowic przywodzac na mysl teksty z Biblii pisane pod katem przypowiesci-proroctwa-osadzenia.
Slawnym tekstem jest tu rozmowa proroka z Dawidem ( imie proroka prosze sobie samaemu znalezc ). W jaki sposob przebiega rozmowa? Otoz prorok przychodzi do krola Dawida i mowi mu cos w rodzaju przypowiesci na temat nie zwiazany pozornie z meritum sprawy ... i potem zadaj Dawidowi pytanie, co on sam uczynilby w danej sprawie. Gdy Dawid potepia czyn niegodny , prorok mowi: Ty, Dawidzie jestes tym, popelnil ten grzech.
I podobnie, w sposob zawoalowany przedstawia sie konstrukcja stylistyczna pism talmudycznych. Talmud ( na sposob rabinacki ) nie podaje historiograficznego zestawu faktow ( na wzor grecki - jak to celnie okreslil Marek) ... ale kazda aluzja rozpatrywana jest co najmniej na dwa sposoby: jesli ma to byc gloryfikacja danego tematu, wowczas wyciaga sie wnioski bezposrednie z brzmienia slow i opisu sytuacji ... jesli zas celem ma byc np. degradacja, odrzucenie itd. wowczas slowom nadaje sie bieg nie koniecznie wspolistotny z ich rzeczywistym zapisem, ukrywajac wlasciwe sedno pod plaszczem narracji, ktora przykrywa pierwszy plan i prowadzic ma sluchacza/czytelnika do wyciagnieca okreslonych, ukierunkowanych wnioskow w temacie pozornie nie majacym nic ( albo nieweile ) wspolnego z prawdziwym sensem.
Przy takiej metodzie nie dziwi tak wielkie znaczenie szkol rabinackich - to te szkoly ( mistrzowie - rabbi ) dopiero nadaj wlasciwa interpretacje tekstu.
I taka metode zastosowano i w takim stylu napisano wlasnie nauki talmudyczne ... jest to jak najbardziej zestaw nauk rabinackich o religii ( nie tyle o wierze) mojzeszowej w kontekscie narodu wybranego, samych zydow bezposrednio w korelacji do antyzydow ... czyli tych wszystkich, ktorzy nie sa w synagodze.
Glownym wrogiem synagogi ( Wielkiej Synagogi ) sa chrzescijanie. Dlatego bezposrednie przelozenie tekstu talmudycznego na sens tego tekstu mozliwe jest jedynie przy uwzglednieniu rabinackiego mechanizmu wykladu danego tekstu.
Stad wlasciwie odczytane glowne kierunki Talmudu sa skierowane przeciwko chrzescijanom i Chrystusowi ( pod nararcja zakrywajaca prawdziwe znaczenie tekstu).
Marek odczytal to najwlasciwiej ...
Zydzi stosuja taka metode nie tylko w Talmudzie ... ale to juz inne kartofle.
- Dezerter
- Legendarny komentator
- Posty: 15139
- Rejestracja: 24 sie 2015
- Lokalizacja: Inowrocław
- Has thanked: 4268 times
- Been thanked: 2988 times
- Kontakt:
Re: Talmud o Jezusie i chrześcijanach - mity i prawda
Z dużym wysiłkiem, ale chyba zrozumiałem :-)
A ja znalazłem (przy okazji) parę konkretów, od Żyda Mesjanistycznego Sterna z jego publikacji poważnej bo opatrzonej Imprimatur z Prymasowskiej Serii Biblijnej - Komentarz Żydowski do NT
Str7 - komentaż"
A ja znalazłem (przy okazji) parę konkretów, od Żyda Mesjanistycznego Sterna z jego publikacji poważnej bo opatrzonej Imprimatur z Prymasowskiej Serii Biblijnej - Komentarz Żydowski do NT
Str7 - komentaż"
Z 3 wymienionych źródeł tylko środkowe wchodzi w skład Talmudu"Rabini z pierwszych stuleci n.e. stworzyli tradycję, według której Jeszua (Jezus) miał być nieślubnym synem Miriam (Marii) i żołnierza rzymskiego Pantera (powstałej w II wieku Tosefcie, zbiorze podobnym do Miszny, (zob. Chullin 2,23);
w Talmudzie Babilońskim w V wieku, (zob. Sanhedrin 43a, 67a.);
Ta potwarz wymyślona w celu obalenia twierdzeń Ewangelii, została ściślej dopracowana w antyewangelii z VI wieku zwanej Toledot-Jeszu (zob. w. 21K)"
Nie czyńcie tak jak ci przeciw którym występujecie.
- Dezerter
- Legendarny komentator
- Posty: 15139
- Rejestracja: 24 sie 2015
- Lokalizacja: Inowrocław
- Has thanked: 4268 times
- Been thanked: 2988 times
- Kontakt:
Re: Talmud o Jezusie i chrześcijanach - mity i prawda
"Jeszu jest akronimem składającym się z pierwszych liter hebrajskiej obelgi "Jimach sz'mo w'zichro_ - "Niech jego imię będzie wymazane z pamięci" - te słowa bazują na ostatnim zdaniu z Psalmu 109 13 "Marek_Piotrowski pisze:nie kumam?
- podaje za Sternem str 8 komentaż
Nie czyńcie tak jak ci przeciw którym występujecie.
- Tomaszek
- Aktywny komentator
- Posty: 625
- Rejestracja: 13 wrz 2015
- Lokalizacja: Polska
- Has thanked: 12 times
- Been thanked: 103 times
- Kontakt:
Re: Talmud o Jezusie i chrześcijanach - mity i prawda
Nie podoba mi się to podejście. Tak przedstawiacie ten temat jakby głównym zadaniem Talmudu i innych żydowskich pism była walka z Jezusem albo chrześcijaństwem. Może źle to odbieram.
Nie zapominajcie, że w pismach chrześcijańskich aż roi się od antyżydowskich wypowiedzi, nie wyłączając Nowego Testamentu. Ale czy celem NT była propaganda antyżydowska? Z pewnością nie, choć już w przypadku niektórych pamfletów Lutra jak najbardziej i naziści korzystali z tych dzieł pełną ręką. Tylko proszę nie piszcie, że jak pisma chrześcijańskie oskarżają to piszą prawdę a żydowskie same kłamstwa. To zbyt banalne.
Nie zapominajcie, że w pismach chrześcijańskich aż roi się od antyżydowskich wypowiedzi, nie wyłączając Nowego Testamentu. Ale czy celem NT była propaganda antyżydowska? Z pewnością nie, choć już w przypadku niektórych pamfletów Lutra jak najbardziej i naziści korzystali z tych dzieł pełną ręką. Tylko proszę nie piszcie, że jak pisma chrześcijańskie oskarżają to piszą prawdę a żydowskie same kłamstwa. To zbyt banalne.
"Aby rozumieć przypowieść i przenośnię, słowa mędrców i ich zagadki."
- Dezerter
- Legendarny komentator
- Posty: 15139
- Rejestracja: 24 sie 2015
- Lokalizacja: Inowrocław
- Has thanked: 4268 times
- Been thanked: 2988 times
- Kontakt:
Re: Talmud o Jezusie i chrześcijanach - mity i prawda
Tomaszku - ale jakie podejście ci się nie podoba?
Kto tak przedstawia?
Przecież napisałem wyraźnie, że "Talmud to ogromnej objętości dzieło" inni podobnie
a później podaje 1 cytat
więc?!?
Jest mój pierwszy post w, którym wyjaśniam sprawę
- w czym problem, bo nie pojmuję?
Ten wątek jest właśnie po to by pokazać nieprawdziwe mity na temat Talmudu i prawdziwe fakty z niego - no chyba jesteś za?
Uważasz, że mesjanistyczny Żyd Stern napisał coś nie tak?
Poruszyłeś ciekawy temat - myślę, że nadający się do działu Historia Chrześcijaństwa - antyżydowskie teksty chrześcijańskie ze starożytności - czyli czasów Talmudu - dla równowago powinien taki wątek powstać - zapraszam do założenia - co nieco mogę napisać.
szalom
Kto tak przedstawia?
Przecież napisałem wyraźnie, że "Talmud to ogromnej objętości dzieło" inni podobnie
a później podaje 1 cytat
więc?!?
Jest mój pierwszy post w, którym wyjaśniam sprawę
- w czym problem, bo nie pojmuję?
Ten wątek jest właśnie po to by pokazać nieprawdziwe mity na temat Talmudu i prawdziwe fakty z niego - no chyba jesteś za?
Uważasz, że mesjanistyczny Żyd Stern napisał coś nie tak?
Poruszyłeś ciekawy temat - myślę, że nadający się do działu Historia Chrześcijaństwa - antyżydowskie teksty chrześcijańskie ze starożytności - czyli czasów Talmudu - dla równowago powinien taki wątek powstać - zapraszam do założenia - co nieco mogę napisać.
szalom
Nie czyńcie tak jak ci przeciw którym występujecie.
Re: Talmud o Jezusie i chrześcijanach - mity i prawda
Pisanie prawdy ( albo inaczej - proba dochodzenia jak najblizej prawdy ) w jakim sensie jest niewygodna?
- Tomaszek
- Aktywny komentator
- Posty: 625
- Rejestracja: 13 wrz 2015
- Lokalizacja: Polska
- Has thanked: 12 times
- Been thanked: 103 times
- Kontakt:
Re: Talmud o Jezusie i chrześcijanach - mity i prawda
Już wyjaśniam. Od negatywnych opinii na temt Talmudu do palenia tego dzieła, aż się roi w historii "dialogu" chrześcijańsko-żydowskiego. Uważam, że powinniśmy taki sposób aalizy pozostawić i podejść bardziej holistycznie i poważnie do tematu. Mianowicie, jaką w zasadzie wartość to dzieło przedstawia. Bo przeież wartości pozbawione nie jest. W jaki sposób może nam pomóc nie tyle rozumieć Biblię co jak Biblię rozumiano w kręgach ludzi współczesnych Jezusowi i potem Jego uczniom, Kościołowi. Jakim językiem został spisany, co z tego wynika? Na przykład Miszna, jakby pierwsza część Talmudu do której potem jest obszerny komentarz w postaci Gemary (dwa Talmudy: Babiloński i Jerozolimski), jest to w zasadzie język hebrajski z naleciałościami aramejskimi. Jaki z tego wniosek? Oto przykładowy wniosek choć nie twierdzę, że na pewno słuszny, ale warty rozważenia. A no taki, że Jezus niekoniecznie musiał mówić po aramejsku. skoro jeszcze sześć wieków potem posługiwano się hebrajskim. Ale jak mówię, idę na spore uproszczenie i pomijam wiele innych czynników, bo tylko chcę podać przykład.
Po co skupiać się na rzeczach, które dzielą? Owszem wymagają zauważenia, ale to tylko świadczy, że w tym obszernym dziele nie napisanym przecież przez jednego człowieka, jest sporo różnorodnych informacji. I nie jest łatwo to wszystko zrozumieć.
Po co skupiać się na rzeczach, które dzielą? Owszem wymagają zauważenia, ale to tylko świadczy, że w tym obszernym dziele nie napisanym przecież przez jednego człowieka, jest sporo różnorodnych informacji. I nie jest łatwo to wszystko zrozumieć.
"Aby rozumieć przypowieść i przenośnię, słowa mędrców i ich zagadki."
Re: Talmud o Jezusie i chrześcijanach - mity i prawda
Tomaszku ... i Dezerter, i ja omawimy jakas strone Talmudu.
Wybiorczosc w potraktowaniu tego tematu ( pomijamy pewne rzeczy wedlug jakiegos klucza pojec czy ideologii - Ty proponujesz akurat taki, ktos inny moze zaproponowac inny) jest kneblowaniem dyskusji, a nawet manipulacja.
Na to nie przystaje.
Jesli jakies fakty czy okolicznosci zaistnialy, to co da zamiatanie ich pod dywan?
TYLKO prawda wyzwala!
Wybiorczosc w potraktowaniu tego tematu ( pomijamy pewne rzeczy wedlug jakiegos klucza pojec czy ideologii - Ty proponujesz akurat taki, ktos inny moze zaproponowac inny) jest kneblowaniem dyskusji, a nawet manipulacja.
Na to nie przystaje.
Jesli jakies fakty czy okolicznosci zaistnialy, to co da zamiatanie ich pod dywan?
TYLKO prawda wyzwala!
- Tomaszek
- Aktywny komentator
- Posty: 625
- Rejestracja: 13 wrz 2015
- Lokalizacja: Polska
- Has thanked: 12 times
- Been thanked: 103 times
- Kontakt:
Re: Talmud o Jezusie i chrześcijanach - mity i prawda
Prawda wyzwala, ale zależy jak ją przyjmujemy. Wąż też mówił prawdę do Ewy. Tylko w odpowiedni sposób. Czyż nie stali się jak wąż arum? Tylko nie sprytni ale nadzy. Bo to słowo dwa ma znaczenia.
Jeśli za wyzwalającą prawdę uważasz mówienie o tym o czy mówi się od początku relacji chrześcijańsko - żydowskich, co już jest znane i oklepane i często błędnie rozumiane, to proszę carry on. Mnie osobiście to nie dotyczy, bo nie mam pochodzenia z tego narodu.
Jeśli za wyzwalającą prawdę uważasz mówienie o tym o czy mówi się od początku relacji chrześcijańsko - żydowskich, co już jest znane i oklepane i często błędnie rozumiane, to proszę carry on. Mnie osobiście to nie dotyczy, bo nie mam pochodzenia z tego narodu.
"Aby rozumieć przypowieść i przenośnię, słowa mędrców i ich zagadki."
- Marek_Piotrowski
- Legendarny komentator
- Posty: 19256
- Rejestracja: 1 cze 2016
- Wyznanie: Katolicyzm
- Has thanked: 2651 times
- Been thanked: 4674 times
- Kontakt:
Re: Talmud o Jezusie i chrześcijanach - mity i prawda
Myślę że o jednym i o drugom mówić trzeba. Podobnie jak mówimy o antysemityźmie, tak mówimy o antychrześcijaństwie czy (zupełnie dla mnie niezrozumiałym akurat ze strony Żydów) antypoloniźmie.
Tomaszek ma rację w tym sensie, że te rzeczy nie powinny nam przesłaniać innych ewentualnych wartości Talmudu.
Choć przyznam, że wolałbym raczej oprzeć się na literaturze wcześniejszej (midrasze itd) - Talmud to jednak okres skostnienia judaizmu przed Wcieleniem Jezusa (wczesne części) i traumy po zniszczeniu Jerozolimy (młodsze części).
Aha, Tomaszku - wąż NIE mówił prawdy do Ewy...
Tomaszek ma rację w tym sensie, że te rzeczy nie powinny nam przesłaniać innych ewentualnych wartości Talmudu.
Choć przyznam, że wolałbym raczej oprzeć się na literaturze wcześniejszej (midrasze itd) - Talmud to jednak okres skostnienia judaizmu przed Wcieleniem Jezusa (wczesne części) i traumy po zniszczeniu Jerozolimy (młodsze części).
Aha, Tomaszku - wąż NIE mówił prawdy do Ewy...
Re: Talmud o Jezusie i chrześcijanach - mity i prawda
Przypominam że propagator wczesnego chrześcijaństwa Szaweł był Żydem. Sami zaś Żydzi w religii Chrystusa stanowili zawsze potężną siłę. Piotrek.
- Marek_Piotrowski
- Legendarny komentator
- Posty: 19256
- Rejestracja: 1 cze 2016
- Wyznanie: Katolicyzm
- Has thanked: 2651 times
- Been thanked: 4674 times
- Kontakt:
Re: Talmud o Jezusie i chrześcijanach - mity i prawda
Oczywiście.
Rzymian 11:
(17) Jeżeli zaś niektóre zostały odcięte, a na ich miejsce zostałeś wszczepiony ty, który byłeś dziczką oliwną, i razem [z innymi gałęziami] z tym samym złączony korzeniem, na równi z nimi czerpałeś soki oliwne, (18) to nie wynoś się ponad te gałęzie. A jeżeli się wynosisz, [pamiętaj, że] nie ty podtrzymujesz korzeń, ale korzeń ciebie. (19) Powiesz może: Gałęzie odcięto, abym ja mógł być wszczepiony. (20) Słusznie. Odcięto je na skutek ich niewiary, ty zaś trzymasz się dzięki wierze. Przeto się nie pysznij, ale trwaj w bojaźni. (21) Jeżeli bowiem nie oszczędził Bóg gałęzi naturalnych, może też nie oszczędzić i ciebie.
Szkoda jednak, że duża część Żydów nie wytrwała przy swojej wierze i odrzuciła Chrystusa. Niemniej:
(23) A i oni, jeżeli nie będą trwać w niewierze, zostaną wszczepieni. Bo Bóg ma moc wszczepić ich ponownie. (24) Albowiem jeżeli ty zostałeś odcięty od naturalnej dla ciebie dziczki oliwnej i przeciw naturze wszczepiony zostałeś w oliwkę szlachetną, o ileż łatwiej mogą być wszczepieni w swoją własną oliwkę ci, którzy do niej należą z natury. (25) Nie chcę jednak, bracia, pozostawiać was w nieświadomości co do tej tajemnicy - byście o sobie nie mieli zbyt wysokiego mniemania - że zatwardziałość dotknęła tylko część Izraela aż do czasu, gdy wejdzie [do Kościoła] pełnia pogan. (
Rzymian 11:
(17) Jeżeli zaś niektóre zostały odcięte, a na ich miejsce zostałeś wszczepiony ty, który byłeś dziczką oliwną, i razem [z innymi gałęziami] z tym samym złączony korzeniem, na równi z nimi czerpałeś soki oliwne, (18) to nie wynoś się ponad te gałęzie. A jeżeli się wynosisz, [pamiętaj, że] nie ty podtrzymujesz korzeń, ale korzeń ciebie. (19) Powiesz może: Gałęzie odcięto, abym ja mógł być wszczepiony. (20) Słusznie. Odcięto je na skutek ich niewiary, ty zaś trzymasz się dzięki wierze. Przeto się nie pysznij, ale trwaj w bojaźni. (21) Jeżeli bowiem nie oszczędził Bóg gałęzi naturalnych, może też nie oszczędzić i ciebie.
Szkoda jednak, że duża część Żydów nie wytrwała przy swojej wierze i odrzuciła Chrystusa. Niemniej:
(23) A i oni, jeżeli nie będą trwać w niewierze, zostaną wszczepieni. Bo Bóg ma moc wszczepić ich ponownie. (24) Albowiem jeżeli ty zostałeś odcięty od naturalnej dla ciebie dziczki oliwnej i przeciw naturze wszczepiony zostałeś w oliwkę szlachetną, o ileż łatwiej mogą być wszczepieni w swoją własną oliwkę ci, którzy do niej należą z natury. (25) Nie chcę jednak, bracia, pozostawiać was w nieświadomości co do tej tajemnicy - byście o sobie nie mieli zbyt wysokiego mniemania - że zatwardziałość dotknęła tylko część Izraela aż do czasu, gdy wejdzie [do Kościoła] pełnia pogan. (
Re: Talmud o Jezusie i chrześcijanach - mity i prawda
Marku, zgodzisz się ze mną, że Ewangelia Mateusza, najwcześniejsza z ewangelii, jest najbardziej judeochrześcijańską częścią NT. Autor zakłada u czytelnika znajomość rytuałów żydowskich. Piotrek.